Ilmiy maqola va tadqiqotlar

Ko‘makchi  fe’lning  ishlatilishi
Bu  ko‘makchi  fe’li  o‘tkan  fe’llar  ko‘masidan  «ko‘rilgan 
fe’lga»  qo‘shilmaydir;  so‘ngg‘i  zamon  fe’llar  ko‘masidan 
qo‘zg‘atish fe’liga ham qo‘shilmaydir. Boshqa hamalariga qo‘shilib 
ulardag‘i «xabar» ma’nosini «hikoya» ma’nosig‘a aylandiradir:
1. Men  kelib  edim,  u  kelmab  edi,  sen  ko ‘rib  eding.
163

---

2. Men kelmish edim (kelmishdim),  u kelmas edi (kelma- 
mishdi)...
3. Men  kelgan  edim  (kelgandim),  u  kelmagan  edi  (kel- 
magandi  — kelgan  emasdi)...
4. Sen yozmoqda  eding,  unlar yozjnoqda  edilar...
5. Men yoza  edim.
6. Sen yoza  eding,  sen yozmay  eding...
7.  Yozsa  edi,  yozjsang edi,  yoz$a  edi,  yozsang eding...
8.  0 ‘qutg‘ay edim, ko ‘rmagay eding, o ‘qutmag‘ay edingiz—
9.  Yozajaq  edi,  kelmayajak  edi,  yozajaq  edi(m),  yozma- 
yajaq  edim.
10.  Yozar edim, yozmas  edim  (yozmas-dim),  o ‘qur edim.
11.  Kelayotir edi  (kelayotir-di),  kelayotirman...
Ko‘makchi  fe’llardan  edi,  ekan,  emish  shakllari  «di—
di,  kan,  mish»  shakllarida qisqartirilg‘anda tomirdan chiziq 
(-)  bilan  ajratiladir:  kelmish-dim,  yozar-kan.
Ko‘makchi  fe’llar  sufatga,  otg‘a  ham  qo‘shilib  qo‘shma 
fe’l  yasaydir:  u  kun  kelgan  kishi Ahmat  edi;  bizning  bayroq 
qizil edi; men ichkan suv ekan; u  bizda o ‘qitg‘uch(i) emish kabi.