Ilmiy bilimlarni shakllantirishda falsafaning



Download 0,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/27
Sana30.12.2021
Hajmi0,89 Mb.
#98831
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   27
Bog'liq
ilmiy bilimlarni shakllantirishda falsafaning dunyoqarashlik funksiyasi

 

Sinergetika  –  (yun.  sunergeia  –  hamkorlik,  hamjihatlik)  -  olamning  o'z-

o'zini  tashkil  etishi,  makon  va  zamonda  narsa  va  voqyealarning  azaliy  ketma-

ketligi,  o'zaro  aloqadorligi,  ularning  muayyan  tizimlardan  iborat  sababiy 

bog'lanishlar  asosida  mavjudligini  e'tirof  etishga  asoslangan  ilmiy  qarashlar 

majmuidir.  U  asosan  XX  asrning  ikkinchi  yarmida  shakllangan  ta'limot  bo'lib, 

asoschisi Nobel mukofoti sovrindori N.Prigojindir. Bu ta'limotni dialektika asosida 

shakllangan  va  uni  to'ldiradigan  ilmiy  qarashlar  majmuasi  deydiganlar  ham  bor. 

Ularga qarshi o'laroq, dialektika endi kerak emas, uni sinergetika bilan almashtirish 

lozim deb hisoblovchilar ham yo'q emas. 

 

Bizningcha,  sinergetikaning  XX  asrdagi  shaxdam  odimlari  o'rta  asrlarda 



Yevropada  aniq  fanlar  sohasida  induksiya  va  deduksiya  usullarining 

muvafaqqiyatli  qo'llangani,  katta  mavqyega  ega  bo'lgani  va  pirovard  natijada, 

falsafiy  metodga  aylanganini  eslatadi.  Sinergetikani  XX  asr  tabiiy  fanlarining 



falsafa sohasiga kiritayotgan eng katta yutuqlaridan biri sifatida baholash mumkin. 

Ammo  bu  uning  dialektikani  falsafadan  butunlay  surib  chiqaradi  degani  emas. 

Zero falsafada har bir ta'limot, uslub va metodning o'z o'rni va faoliyat doirasi bor. 

Dialektikaning  falsafadagi  ahamiyatiga  kelganda  esa,  uning  ijtimoiy  bilimlar 

sohasidagi o'rni, qadr-qimmati nihoyatda katta va u falsafaning asosiy qismlaridan 

biri bo'lib qolaveradi. 

 

Falsafaning  umumbashariy  fan  ekani  uning  bahs  mavzulari  va  asosiy 



muammolarini  belgilab  beradi.  Shu  ma'noda  odam  va  olam,  ularning  ibtidosi  va 

intihosi,  hayoti  va  o'zaro  munosabatlari,  inson  tafakkuri,  tabiat  va  jamiyat 

taraqqiyotining  umumiy  qonuniyatlari  falsafa  uchun  azaliy  muammolardir.  Shu 

bilan  birga,  muayyan  davrda  tug'iladigan  va  hal  etiladigan  o'tkinchi  muammolar 

ham  bo'ladi.  Ular  abadiy  muammolar  darajasiga  ko'tarilmasa-da,  o'z  davrining 

talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqani uchun muhim ahamiyat kasb etadi. 

 

Falsafa  dunyoqarash  xarakteridagi  fan  xisoblanadi.Dunyoqarash  esa, 



kishilarning  olam  va  uni  o'zgarishi,  rivojlanishi  haqidagi  ilmiy,    falsafiy,  siyosiy, 

huquqiy,  axloqiy,  estetik,  diniy  qarashlari  va    sistemasidan  iborat.  Dunyoqarash 

ayrim kishilar, ijtimoiy  guruh, sinf yoki umuman jamiyatning faoliyati yo'nalishini 

va  voqyelikka  munosabatini  belgilaydi.  Ilmiy  bilimlar  dunyoqarash  sistemasida 

ko'pincha insonning  yoki  guruhning tevarak-atrofidagi ijtimoiy va tabiiy reallikda  

bevosita  amaliy  yul  tutish  maksadiga  amaliy  xizmat  kiladi. Dunyokarash ijtimoiy 

birlikning  in'ikosidir,    unda    ijtimoiy    turmush  aks  etadi  va  u  muayyan  tarixiy 

davrda    insoniyat    erishgan    bilimlar  darajasiga  xamda  ijtimoiy  tuzumga  bog'liq 

buladi. Sinfiy jamiyatda u sinfiy xususiyat kasb etadi. Odatda u xukmron sinfning  

dunyokarashi bo'lib, sinfiy jamiyatlarda xukmrondir. 

 

Dunyoqarash  o'zining  tub  moxiyatiga  ko'ra,  mifologik,  diniy,  falsafiy  va 



ilmiy    turlarga  bulinadi.  Ularning  xar  biri  o'ziga  xos    xususiyatlarga    ko'ra,    bir-

biridan  keskin farq kiladi. 

 


Download 0,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish