Ilmiy bilimlarni shakllantirishda falsafaning

 

Falsafiy fikrlar 

rivojlanishining 

davriy tizimi 

 

 

Antik davr 

falsafasi 

 

Hozirgi zamon 

davri 

falsafasi 

 

Qadimgi 

Sharq 

falsafasi 

 

O’rta asrlar 

davri falsafasi 

 

Yangi davr 

falsafasi 

 

---

Dunyoqarash tushunchasi, uning mohiyati va mazmuni. 

 

 

                             

   Dunyo qarash 

Inson uzini va dunyoni zaruriy ravishda 

anglashi, unga baxo berishi, xulosa chiqa- 

rishi bo`lib, dunyoni inson ongidagi uziga 

xos in`ikosidir. Insonning o`ziga va uni qur- 

shab turgan borliqqa bulgan munosabatlari- 

ni ifodalaydigan kunikmalari, malakalari, 

bilimlari xamda dunyoni amaliy va nazariy 

uzlashtirish xamdir. 

 

 

 

 

 

 

 

 Dunyoqarashning tarixiy shakllari (mifologik, diniy, falsafiy) 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дунёкарашнинг тарихий турлари

дунёкараш

мифологик

диний

фалсафий

 

---

 

Falsafa va xozirgi zamon 

1. O`zbek falsafasi uning mazmun va  

moxiyati: 

- vazifalari 

- tamoyillari 

2. Milliy istiqlol g`oyasi va sharq  

Falsafasi 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kelajak sari  

rivojlanish 

omillari 

 

 

Jahon 

hamjamiyatida 

munosib 

o’rinniegallash 

 

Milliy 

totuvlik 

 

Sog’lom 

ekologik 

vaziyatni 

shakllantirish 

 

Umuminsoniy va 

xalqaro 

normalarining 

ustuvorligini

e’tiro

fetish 

 

 

Kuchli ijtimoiy 

muhofaza 

Madaniy, 

siyosiy, 

iqtisodiy 

hamkorlik 

Sog’lom 

avlod

uchun

kurash 

 

 

Osoishtalik, 

ijtimoiybarq

arorlik, 

tinchlik 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mustaqillik 

va falsafa 

 

Milliy 

istiqlol 

mafkurasi 

 

Milliy 

mustaqillik 

tamoyillari 

 

Milliy mustaqillik 

konsepsiyasi 

 

 

Miliiy 

mustaqillik 

konsepsiyasi 

 

Milliy 

qadriyatlar 

 

Umuminsoniy 

qadriyatlar 

 

Milliy ong 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jamiyatning 

ijtimoiy-ma’naviy 

takomillashtirish

yo’

li

 

 

Iqtisodiy 

rivojlanishning 

besh tamoyili 

 

 

Islom dini 

qadriyatlari 

 

Milliy va 

umuminsoniy 

qadriyatlar 

mushtarakligi 

 

 

Milliy 

davlatchilik tarixi 

 

O’tmish 

mutaffakirlarining 

merosi 

 

Milliy istiqlol 

mafkurasi 

 

Milliy mustaqillik 

tamoyillari 

 

 

---

MAVZU YUZASIDAN TEST SAVOLLARI 

 

1. "Falsafa" so’zining ma’nosini aniqlang: 

 a) "bilimni sevish"; 

  b) "ilmni sevish"; 

*c) "donishmandlikni sevish"; 

 d) "bahs-munozarani sevish". 

2. "Falsafa" atamasi qachon paydo bo’lgan? 

a) m.a. VIII-IV asrlarda; 

*b) m.a. VII-III asrlarda; 

c) m.a. VI-II asrlarda; 

d) m.a. V-I asrlarda. 

3. "Falsafa" atamasini birinchi bo’lib qayerda va kim ishlatgan? 

a) Qadimgi Hindistonda, Vardxamana; 

 b) Qadimgi Xitoyda, Lao-szы; 

*c) Qadimgi Yunonda, Pifagor; 

d) Qadimgi Rimda, Lukresiy Kar. 

4. Abu Nasr Farobiy "Falsafa" so’zini qanday talqin qilgan? 

*a) "hikmatni qadrlash"; 

  b) "olam sirlarini bilish"; 

  c) "umr mazmunini idrok qilish"; 

  d) "hayotni qadrlash". 

5.  Quyidagi  faylasuflardan  biri  falsafani  "predmetlarga  fikriy 

yondoshish" deb talqin qilgan. U kim? 

  a) Pifagor; 

  b) Aristotel; 

  c) Tomas Gobbs; 

*d) Gegel. 

6. "Substansiya" so’zining ma’nosini aniqlang: 

*a) "mohiyat"; 

  b) "mazmun"; 

  c) "asos"; 

  d) "g’oya". 

7. 

"Substansiya" 

tushunchasining 

talqiniga 

daxldor 

quyidagi 

javoblardan biri noto’g’ri. Uni toping: 

  a) Pifagor: "Hamma narsa sonlardan tashkil topgan"; 

 b) Platon: "Substansiya - bu g’oyalardir"; 

  c) Demokrit: "Olamning asosida atomlar yotadi"; 

*d) Aristotel: "Substansiya dunyoni bilishdan iborat". 

---

8.  "Plyuralizm"  tushunchasining  mazmuniga  doir  to’g’ri  javobni 

toping:  

  a) olamning asosi yakkayu yagona sababga ega; 

  b) olamning asosida ikkita asos - ham modda va ham ruh, g’oya yotadi; 

*c) olamning asosida ko’p narsa va g’oyalar yotadi; 

  d) olam faqat moddiy narsalardan iborat. 

9. "Dialektika" atamasining asl ma’nosini aniqlang: 

  a) "bilish nazariyasi"; 

*b) "bahs va suhbatlashish san’ati"; 

  c) "tabiatdan keyin"; 

  d) "ataylab chalg’itish". 

10. Falsafiy dunyoqarash nima? 

  a) insonning olamga, voqyea va hodisalarga munosabati; 

  b) insonning o’zgalarga va ularning faoliyatiga munosabati; 

  c) insonning o’z umri va uning mazmuniga munosabati; 

*d) barcha javoblar to’g’ri. 

11. Falsafiy dunyoqarashning tarixiy shakllarini aniqlang: 

  a) mifologik dunyoqarash; 

 b) diniy dunyoqarash; 

*c) mifologik dunyoqarash va diniy dunyoqarash; 

 d) barcha javoblar noto’g’ri. 

12. Falsafaning gnoseologik vazifasi nimadan iborat? 

*a) dunyoni bilishdan; 

  b) inson va dunyoqarashni shakllantirishdan; 

  c) biron narsani kashf etishdan; 

 d) inson faoliyatida biron usul va uslubdan foydalanishdan. 

13.  Mustaqillik  yillarida  O’zbekistonda  falsafaning  yangilanishi  uchun 

zarur asoslar shakllandi. Ularni aniqlang: 

  a) moddiy-iqtisodiy asoslar; 

  b) ijtimoiy-siyosiy asoslar; 

  c) ma’naviy asoslar; 

*d) barcha javoblar to’g’ri. 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Adabiyotlar: 

 

   1.  O'zbekiston XXI asrga intilmoqda. - T.: O'zbekiston, 2000. - 352 b. 

2.  Karimоv I.A. Yuksak ma’naviyat – еngilmas kuch. –T.: Ma’naviyat, 2008.  

3.  Karimоv I.A. Asоsiy vazifamiz – Vatanimiz taraqqiyoti va хalqimiz 

Farоvоnligini yanada yuksaltirishdir. –T.: O’zbеkistоn, 2010. -78 b. 

4.  Karimоv I.A. O’zbеkistоn mustaqillikka erishish оstоnasida. – T.: 

O’zbеkistоn, 2011. -370 b. 

5.  Falsafa asоslari. Darslik. -T.: O’zbеkistоn, 2005.  

6.  Falsafa. E. Yusupоv umumiy taхriri оstida. T. 1999 . 

7.  Falsafa asоslari. Q. Nazarоv tahriri оstida. –T.: Sharq, 2005 

8.   Falsafa. S .Mamashokirov tahriri ostida. -T.: Sharq, 2005. 

9.    Falsafa .M. Aхmеdоva . tahriri оstida.-T.: UFMJ, 2006. 

10. Falsafa ensiklоpеdik lug’at. Q. Nazarоv.tahriri оstida. –T.: Sharq,2011. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---