Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

42 - САВОЛ: 
ИЛМИЙ МУАММОНИНГ ҚАНДАЙ КЎРИ-
НИШЛАРИ БОР? 
ЖАВОБ: Илмий муаммо ўз моҳиятига кўра қуйидаги 
кўринишларда учраши мумкин: 

---

43 

ижтимоий ҳодисаларнинг ривожланиш қонуниятларига 
таяниб жамият тараққиётининг долзарб масалаларини ҳал этиш; 

жамият тараққиётига хизмат қилувчи динамик ва статистик 
қонуниятларини яратиш; 

жамият тараққиётига ва инсоният манфаатларига хизмат 
қилувчи иқтисодий масалаларни ҳал этиш методологиясини яратиш; 

демографик ва сиёсий соҳалардаги давлат бошқарувининг де-
мократик тамойилларини яратишга қаратилган илмий изланишлар; 

баркамол авлод тарбияси ва унинг жамият тараққиётидаги 
роли ва ўрнининг ижтимоий жиҳатларини илмий асослаш ва шу 
кабилар. 
КЎРСАТМА: 1. Ҳар қандай турдаги муаммо ва унинг ечимидан 
давлат, жамият, жамоа, одам ва шу кабилар албатта фойда кўриш 
керак ва бунда илгарги мавжуд даражада янги сифат даражасига 
ўтиш керак, чунки бу инсоннинг муаммо ва унинг ечимини топиши 
ижодкорликдир. 
2. Педагогик тадқиқотларнинг илмий назарий асослари билан 
биргаликда уларнинг амалий аҳамияти ҳам эътиборга олиши лозим. 
Шу сабабли ҳам илмий тадқиқот ишининг аҳамиятини илмий 
жиҳатдан асослаш учун тажриба-синов ишлари ўтказилади. 
43 - САВОЛ: 
ИЛМИЙ МУАММОНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ 
ҚАНДАЙ АНИҚЛАНАДИ? 
ЖАВОБ: Ҳар қандай илмий муаммони ҳал қилишда унинг 
янгилигига, яратувчилигига, ривожлантирувчилигига ва шу 
кабиларга эътибор бериш керак бўлиб, улар муаммо долзарблигини 
баҳолаш жараёнида керакли кўрсаткичлардир. 
Умуман 
олганда, 
муаммо 
долзарблигини 
аниқлашда 
қуйидагиларга эътибор берилса мақсадга мувофиқ бўлади:

шакллантирилаётган (режалаштирилаётган) муаммо тегишли 
соҳа (йўналиш) ва унинг жамият ҳамда давлат олдидаги истиқболини 
билиш; 

режалаштирилаётган муаммога тегишли соҳа (йўналиш) 
бўйича илм-фан ва техника-технологияларнинг энг сўнгги 
ютуқларидан хабардорлик; 

---

44 

танланаётган муаммонинг ечимини топиш натижасида 
тегишли соҳа (йўналиш)даги ўрнининг аниқланганлиги; 

танланаётган муаммонинг ечимини топиш натижасида 
тегишли соҳа (йўналиш)даги ривожланиш, яратувчанлик ҳақидаги 
ишчи фаразнинг мавжудлиги; 

танланган мавзу ёки унга яқин бошқа мавзуларнинг ишлан-
ганлик даражаси ва улар эришган ютуқларнинг амалий ҳаётдаги ва 
айниқса, режалаштирилаётган тадқиқотни олиб бориш жара-
ёнидаги аҳамиятини ҳамда унга нисбатан янгилиги ҳақидаги 
билим ва тасаввурларга эгалик; 

танланган муаммонинг илм-фан ёки техника-технологи-
яларни ривожлантириш учун хизмат қила олишлиги ҳақидаги 
фикрнинг шаклланганлиги ва унинг нечоғлик мустаҳкам ифо-
даланганлиги ва ҳ.к. 
Демак, илмий муаммо долзарблигини тўғри ифодалаш, объ-
ектив дунё нарса-ҳодисаларининг муҳим қонуний алоқадор-
ликларини (муносабатларини) акс эттириш ва шу асосда 
воқеийликни ижодий ўзгартириш ҳақидаги тасаввурни шакл-
лантириш имконини беради. Бунда илмий фикрнинг теранлиги, 
танқидийлиги, уйғунлиги, кенглиги ва тезлиги муаммо долзарб-
лигини баҳолашда энг муҳим сифатлар бўлиб ҳисобланади. 
КЎРСАТМА: 1. Педагогика назариясидан инновацион таълим 
технологияларини яратиш борасидаги ижодий ишларингизда 
боркамол авлодни шакллантиришнинг методологик асосларига 
кўпроқ эътибор беринг. 
2. Танлаган мавзунгиз тегишли йўналиш бўйича илм-фан ва 
техника-технологияларнинг энг сўнги ютуқларини ҳисобга 
олинишига имконият ярата оладиган бўлсин. 
3. Танланган мавзу илм-фан ва техника-технологияларни 
ривожлантириш учун хизмат қила оладиган бўлсин.