Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

44 - САВОЛ: 
ИЛМИЙ ФАОЛИЯТ ҚАНДАЙ ОМИЛЛАР 
ОРҚАЛИ БАҲОЛАНАДИ? 
ЖАВОБ: Маълумки, илмий фаолият билим олиш ва уларнинг 
таҳлили ҳамда синтези, ундан илмий ижодиётнинг кейинги 

---

45 
босқичини такомиллаштиришида фойдаланиши каби жараёнларга 
йўналтирилган бўлади. 
Илмий фаолият тараққиёти қуйидаги омиллар орқали 
баҳоланади: 

илмий натижани қўлга киритишда тадқиқотчининг 
замонавий фан-техника ва таълим технологияларидан оғишмай 
фойдалана олишлик, яъни билим, кўникма ва малакага эгалик; 

қўлга киритилган натижалар (ишланма, метод, методология, 
технология, техника ва ҳ.к.)нинг янгилиги; 

илмий билимнинг ўзига хослиги, яъни замонавий фан-
техника ва қолаверса жамият тараққиётига ҳисса қўшишининг 
қандай сифат даражасига эгалиги; 

олинган илмий билимнинг ноёблиги, олдинги мавжуд 
билимлардан мукаммаллиги ва истеъмол учун фойдалана олиши 
мумкинлиги; 

илмий билимни эгаллаш жараёнини аниқ алгоритмик 
тизимга эга бўлишлиги ва режалаштирилган натижага эришиш-
нинг кафолатланганлиги; 

қўлга киритилган илмий ишланмалар амалий фаолиятда 
фойдаланишга услубий тавсияларни ишлаб чиқа олишлиги; 

илмий натажаларнинг назарий ва амалий аҳамиятини ҳар 
қандай шароитда тадқиқотчининг тасаввур эта олишлиги ва шу 
кабилар. 
Демак, илмий фаолият натижалари жамият тараққиёти учун 
муҳим фундаментал асос бўлиб, улар илм-фан ривожини таъ-
минлаш билан бирга, соф илмий-назарий тадқиқотлар (фун-
даментал тадқиқотлар), илмий-тажрибавий ва назарий-амалий 
тадқиқотларни олиб боришнинг ҳаракатлантирувчи кучи экан. 
КЎРСАТМА: 1. Магистрлик ёки докторлик диссертациялари-
ни тайёрлашнинг дастлабки босқичларидаёқ илмий тадқиқот иши-
нинг кўринишлари, турлари, қўллаш ва методологик асосларига 
эътиборни қаратиш лозим ҳамда улар таркибларига эътибор 
берилса, илмий фаолиятнинг оптимал варианти кафолатланади. 
2. Илмий тадқиқот ишининг режасини алгоритмик тизим 
кўринишида ифодалаб олишга ҳаракат қилинг. Шундагина илмий 
фаолиятда тизимлилик, изчиллик ва узвийлик тамойилларига амал 
қилишлик таъминланади. 

---

46 
3. Илмий тадқиқот ишининг ҳар бир қадамига эътиборни 
қаратиш керак (илмий тадқиқот ишида кераксиз нарсанинг ўзи йўқ), 
акс ҳолда тадқиқот жараёнидаги озгина эътиборсизлик, унинг 
пировардида катта (қўпол) хатоликка олиб келиши мумкин.