Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SUYAK TO`QIMASI (TEXTUS OSSEUS) 
Suyak to`qimasi faqat umurtqali hayponlarda uchraydi va juda mustahkam tuzilma 
sanaladi. Suyak to`qimasi ham har qandai to`qima kabi moddalar almashinuvi jarayonida 
organizmning boshqa qismlari bilan o`zaro aloqada bo`ladi. Ularning faoliyati nsrv sistemasi va 
gormonlar orqali boshqarib turiladi. Suyak to`qimasi tayanch funksiyasini bajarishga moslashgan 
bo`lsa ham organizmning mineral tuzlar almashinuvida ishtiroki bor. 
Mineral tuzlarning asosiy qismi suyak to`qimasida yig`ilgan bo`lib, organizm uchun 
kerakli bulganda qonga chiqishi mumkin. Suyak to`qimasi anorganik (taxminan 70%) va organik 
moddalarning (30%) yig`indisidan iborat bo`lib, har bir modda suyakka ma’lum xususiyat berib 
turadi. Organik moddalar suyakka plastiklik, egiluvchanlik xususiyatlarini bersa, anorganik 
moddalar unga qattiqlik va mo`rtlik xususiyatlarini beradi. 
Suyak to`qimasidagi anorganik moddalar asosan kaltsiy fosfat, kaltsiy karbonat va 
magniy tuzlaridan iborat bo`lib, qondagi kaltsiy va fosforning miqdori shular orqali normallash-
tirib turiladi, ya’ni kerakli paytda ular suyakdan qonga o`tib turadi. Mineral tuzlarning 
almashinishi ayniqsa homiladorlik paytida, laktatsiya davrida yaqqol ko`rinadi. Mineral tuzlar 
yetishmasa rivojlanayotgan yosh bolalar suyaklarida jiddiy patologik o`zgarishlar ro`y berishi 

---

137 
mumkin. 
Suyak to`qima qattiq to`qima bo`lishiga qaramay, doimo yangilanib turadi, bunda 
suyakning bir qismi so`rilib, muntazam qayta qurilib turadi. Suyak to`qimasi tayanch, mineral 
almashinuvidan tashqari yana qator funksiyalarni bajaradi. Ma’lumki, suyaklar ichida qizil suyak 
ko`migi joylashib, u yerda qon shaklli elementlari hosil bo`ladi, demak, bu nozik tuzilmalar 
mustahkam suyak bilan qoplanib, himoya qilib turiladi. Bundan tashqari, suyak to`qimasi ichki 
organlar uchun himoya vositasini o`taydi, eng muhimi mushaklar uchun murakkab richaglar 
sistemasini hosil qiladi.