Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Suyak to`qimasining hujayralararo moddasi
(substantia intercellularis). U 
ohaklashgan bo`lib, ikki qismdan: tolalardan va asosiy moddalardan iborat. Tolalar esa organik 
moddalardan tashkil topgan bo`lib, ular ossein yoki 
osteokollagen tolalar 
deb ataladi. Bu tolalar 
o`z xossalariga ko`ra I tip kollagen tolalar bo`lib, elektron mikroskopda ko`ndalang-targ`il 
tuzilishga ega. Ossein tolalari tartibsiz yoki ma’lum tartibli yo`nalishda joylashadi. 
Asosiy modda suyak to`qimasida asosan mineral tuzlardan tashkil topgan bo`lib, qisman 
xondroitinsulfat kislotasi ham uchraydi. Suyak to`qimasining asosiy moddasi apatitgidrooksid 
kristallari sifatida namoyon bo`lib, suyakning asosi bo`lgan ossein tolalariga nisbatan tartibli 
joylashgyan. Mineral tuzlar ignasimon zarrachalar bo`lib, qalinligi 1,5-7,5 nm gacha, uzunli-gi 
150 nm gacha keladigan to`g`ri chiziqli shaklga ega. Yosh
o`zgarishi bilan ularning kattaligi ham 
o`zgarib bopadi. Yosh suyak
to`qimasida gidrooksid kristallari hosil bo`ladi, ular assein fibrilla 
tolalari ichida va ularning atrofida joylashapi. Tuzilishi bo`yicha ikki xil suyak to`qimasi tafovut 
etiladi: retikulofibroz (dag`al tolali) suyak to`qimasi va ingichka tolali yoki plastinkasimon suyak 
to`qimasi. 
Retikulofibroz (dag`al tolali) suyak to`qimasi
. Bunday suyak to`qimasi asosan 
xomilada, yangi tug`ilgan chaqaloklarda uchraydi. Kattalarda esa faqat tog`aylarning suyakka 
birikkan joyida, kalla suyaklarining choklarida uchraydi. Bu suyakni dag`al tolali deyilishiga 
sabab shuki, suyak to`qimasining ossein tolalari juda dag`al va turli yo`nalishda betartib 
joylashgan bo`ladi. Tolalar bir-biri bilan kesishib yoki burchak hosil qilib yoki murakkab to`r 
hosil qilib joylashadi. Bu tolalar orasi asosiy modda bilan to`yingan bo`ladi. Suyak 
to`qimasining asosiy moddasida uzunchoq-ovalsimon shakldagi suyak bo`shliqlari yoki lakunlar 
joylashib, bular uzun, bir-biri bilan anastomozlar hosil qiluvchi kanalchalarga davom etadi. Ana 
shu bo`shliqlarda shakli shu bo`shlikning shakliga mos keladigan osteotsit hujayralar joylashadi. 
Shuni qayd etib o`tish kerakki, homilada hosil bo`lgan dag`al tolali suyak o`sishi va keyingi 
taraqqiyoti natijasida sekin-asta plastinkasimon suyakka aylanadi.