Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Monotsitopoez.
Monotsitlar makrofag hujayralarining ilk bosqichi bo`lib, suyak 
ko`migidagi o`zak hujayralardan rivojlanadi. Monotsitopoez quyidagi hujayra bosqichlarini 
bosib o`tadi: 
o`zak hujayra 

miyelopoezning boshlang`ich hujayrasi 

monoblast

promonotsit

monotsit (qonda) 

to`qima monotsiti

makrofaglar.
Monoblast hujayrasi o`z tuzilishi bilan miyeloblastni eslatadi, biroq undan farqlanib, 
yadrosida botiqlik bo`ladi va u yadroga loviyasimon shaklni beradi. Sitoplazma bazofil bo`yalib, 
unda kam sonli azurofil donachalar ko`rinadi. Elektron mikroskop ostida promonotsitlar 
sitoplazmasining endoplazmatik to`r kanalchalariga, mitoxondriyalarga va turli kattalikka ega 
bo`lgan vakuolalarga boy ekanligi aniqlangai. Shuningdek, sitoplazmada kattaligi 0,2-0,5 mkm 
keladigan elektron zich donachalar ham uchraydi. Ular yorug`lik mikroskopida ko`rinadigan 
azurofil donachalarga mos keladi. Monoblastlardan monotsitlar hosil bo`lguncha hujayralar 7-8 
marta bo`linadi. Yetuk monotsitlar qonda uch sutkagacha aylanib yuradi, so`ngra to`qimalarga 
o`tib, makrofaglarga aylanadi. 
Limfotsitopoez.
Limfotsitopoez sxema tarzida bunday ifodalanadi: 
o`zak hujayra

 
limfotsitopoezning boshlang`ich hujayrasi

T, B-limfotsitlarning boshlang`ich hujayrasi

T,-B-
limfoblast 

T-, B-prolimfotsit 

T,B-limfotsit.
Limfoblast tuzilishi jihatidan boshqa blast hujayralariga juda yaqin turadi. Ular yumaloq 
yoki oval shaklga ega bo`lib, sitoplazmasi bazofil bo`yaladi. Limfoblastlar birmuncha dag`al 
xromatinga ega bo`lgan yadro saqlab, yadrochalari kam sonli bo`ladi. 
Prolimfotsitlar yadrosida xromatin ancha zichlashgan, dag`alroq bo`lib, elektron 
mikroskopda yadrodagi botiqliknp ko`rish mumkin. Prolimfotsitlar va limfoblastlar sitoplazma-
sida juda ko`p sonli erkin holda joylashgan ribosoma va polisomalar, sust rivojlangan Golji 
kompleksi va kam sonli mitoxondriyalar uchraydi. Limfoblastlardan limfotsitlar hosil 
bo`lguncha hujayralar bir necha bor mitotik bo`linadi. Limfotsitlarning umumiy yetilish davri 

---

114 
taxminan 2 sutka davom etadi. Bir-biridan farq qiluvchi T-limfotsitlar va B-limfotsitlar sistemasi 
aniqlanishi bilan limfotsitopoez protsessi ana shu nuqtai nazardan ko`rib chiqiladigan bo`ldi. Bu 
ma’lumotlarga ko`ra T-limfotsitlar bo`qoq bezida ishlab chiqarilib, B-limfotsitlar qushlarda 
fabritsiy xaltachasida, odamlarda esa suyak ko`migida ishlanadi. Har ikki limfotsitlarning o`ziga 
xos vazifalari bo`lib, ular birgalikda organizmda ma’lum immunologik holatni ta’minlaydi. 
Miyelogramma.
Meditsina amaliyotida turli xil qon kasalliklariga diagnoz qo`yish va 
ularni davolash jarayonida suyak ko`migini tekshirib ko`rishga murojaat qilinadi. Suyak ko`migi 
I. A. Kassirskiy ixtiro etgan maxsus igna yordamida punktsiya qilib to`sh suyagidan olinadi. 
Suyak ko`migi hujayra elementlarining protsent nisbatida ifodalanishi 
miyelogramma 
deb yuri-
tiladi.