Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SIYRAK TOLALI SHAKLLANMAGAN BIRIKTIRUVCHI TO’QIMA 
 
Siyrak tolali shakllanmagan biriktiruvchi to`qima hujayra elementlari va oraliq moddadan 
tashkil topgan bo`lib, unda biriktiruvchi to`qimaning barcha turlariga xos hujayralarni uchratish 
mumkin. Hujayra oraliq moddasida siyrak, turli yo`nalishda yotuvchi tolalar joylashadi. (69-
rasm). Hujayralararo modda ko’p bo’lgani uchun biriktiruvchi to’qimaning funktsiyasi oraliq 
moddaning fizik-ximiyaviy xossalariga bog’liq. 
Siyrak tolali biriktiruvchi to`qima kuchli regeneratsiya qobiliyati, yuqori plastik va 
adaptatsion imkoniyati bilan xarakterlidir. 
Siyrak tolali biriktiruvchi to`qima organizmning turli organ to`qimalari tarkibida bo`ladi 
va doimo qon tomirlar devori bo`ylab joylashadi. U biriktiruvchi to`qimaning boshqa turlari 
uchun ham xos bo`lgan trofik, himoya, plastik va mexanik (tayanch) vazifalarni bajarib, 
organizm ichki muhitining doimiyligini (gomeostazni) belgilaydi. Barcha funktsiyalar hujayralar 
va hujayralararo modda vositasida bajariladi. 
Biriktiruvchi to`qima morfologiyasini o`rganish shu to`qimaning kasalliklarini 
(kollagenozlarni) va turli jarayonlarga bo`lgan javobini (immunologik reaktsiya, yallig`lanish, 
regeneratsiya) tushunishga yordam beradi. 
BIRIKTIRUVCHI TO’QIMANING HUJAYRA ELEMENTLARI 
Siyrak biriktiruvchi to`qima hujayra elementlari quyidagi hujayralardan: fibroblast, 
makrofag, plazmatik (plazmotsit), to`qima bazofili (semiz hujayra), peritsit, retikulyar, adipotsit 
(lipotsit yoki yog` hujayra), pigment, endoteliy va adventitsial hujayralardan iborat. Bulardan 
tashqari, biriktiruvchi to`qimada qon orqali o`tgan qon shaklli elementlari (leykotsitlar) ham uch-
raydi (70- rasm). 

---

116 
69- rasm. Siyrak tolali shakllanmagan biriktiruvchi to`qima (sxema). 
1-fibroblast; 2-makrofaglar; 3-kollagen tolalar; 4-elastik tolalar. 
70-rasm. Biriktiruvchi to`qimalarning ayrim hujayralari (sxema). 
1- kam differentsialashgan hujayra; 2 -retikulyar hujayralar; 3 -fibroblastlar;
4- makrofaglar; 5- plazmatik hujayralar; 6-semiz hujayralar; 7-limfotsitlar; 
8-neytrofillar; 9-yog` hujayralari; 10-pigment hujayra; 11-endoteliy hujayralari;
12- kollagen tolalar; 13-elastik tolalar.