Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

турлари вабошқалартекширилади.Текширувчоғидақуйидагиларгаэътибор
беришзарур:
-
барча
мажбурий
реквизитларнинг
тўлиқлиги
ва
тўғри
расмийлаштирилганлиги;
-
бажарилган ишлар ва иш вақтини ҳисобга олиш учун масъул шахслар
имзоларинингмавжудлиги;
-
тушунтиришберилмагантузатишларватўғрилашлар;
-
иш вақтини ҳисобга олиш табелига «ўлик жонлар»ни қўшиш ва
бажарилмаганишларниқўшибёзишҳолатларинианиқлашзарур.
Ҳисоблашув-
тўловватўловведомостларидагисуммаларнингжамланишини
арифметиктекшириш мақсадгамувофиқ.Буведомостлардаҳарбиралоҳида
олинганходим бўйичасуммалартўғрижамланганида,жамисумманиатайлаб
ошириб ёзиш ҳолларини аниқлашга имкон беради.Бундай хатолар нафақат
меҳнат ҳақи харажатларининг ошиб кетишига,балки пул маблағларининг
ўзлаштирилишигаҳамолибкелади.
Меҳнат ҳақи бўйича ҳисоб-
китобларни моҳиятан текшириш, ёппасига
(
ходимлар сони унчалик кўп бўлмаганида)ёки танлаб амалга оширилиши
мумкин, аудитор танлов кўламини текширув дастури ва муайян шарт-
шароитларданкелибчиққанҳолдааниқлайди.Лекинбарчатурдагимеҳнатҳақи
ваунданушланадигансуммаларниқамраболиш мақсадидатанловдоирасига
барча тоифа,гуруҳлар ва бўлинмалар ходимлари билан ҳисоб-
китоблардан
олинишимақсадгамувофиқ.
Аудитор бир неча ҳодимларнинг шахсий жилдлари ва шахсий
ҳисобварақаларинитанлаболишиваишгаёлланиш ҳамдабошқалавозимга
ўтказилиш саналари,меҳнатгаҳақтўлаш шартлари(
ставка,оклад)вақўшимча
тўловлартўғрисидагиахборотларнингмувофиқлигинитекширишизарур.Бунда
штатинтизоми вабелгиланган лавозим маошлари ёки контрактшартларига
риояқилиниши,меҳнатшартномаларибўйичаваўриндошликасосидамеҳнат
ҳақитўлашнингасосланганлигитекширилади.
Иш вақтиниҳисобгаолиш табели,ҳисоблашув-
тўловведомостивашахсий
ҳисобварақаларини солиштириш йўли билан ишланган вақт миқдори
тўғрисидаги маълумотларнинг бир хиллигини, тўлиқ ишланмаган ойда
ҳисобланганишҳақинингарифметикҳисоб-
китобитўғрилигинитекширишзарур.
Меҳнатга ишбай ҳақ тўлашда бажарилган ишлар миқдори ва сифат
кўрсаткичларинингмувофиқлиги,ҳамда меъёрлар ва баҳоларни қўллашнинг

---

тўғрилиги текширилади.Аввал ҳақ тўланган дастлабки ҳужжатлар бўйича
такроранишҳақиҳисоблашҳолатларинингйўқлигиниҳамтекширишзарур.
Мукофотларҳисоблашнингтўғрилигиваасосланганлигинитекширишчоғида,
аудитормукофотлаш тўғрисидагиНизом,буйруқлар,ҳисоб-
китобведомостлари
ва шахсий ҳисобварақалар маълумотларини таққослайди.Масалан,ходимга
ҳисоботдавридафаолиятиучунмазкурдаврдаунингишкунларибўлмаганҳолда
мукофот ҳисобланган. Мукофот ҳисоблаш корхона раҳбарининг буйруғи,
директорларкенгашинингқароривашунгаўхшаш тегишлиҳужжатларбилан
расмийлаштирилиши лозим.Иш меъёрлари пасайтириб қўлланилганлиги ва
бошқашунгаўхшаш мураккабликларҳақидашубҳапайдобўлганидааудитор
эксперт-
мутахассисхизматиданфойдаланишимумкин.Бундау(
аудитор)№16-
«Экспертишиданфойдаланиш»номлиАФМСгамувофиқиш юритади.Таътил
вақти учун ҳақ тўлашни текшириш чоғида буйруқ ва табел бўйича таътил
белгилангансана,ҳисоб-
китобдавринианиқлашнингтўғрилигиватаътилҳисоб-
китоби ва шахсий ҳисобварақада ҳисоб-
китоб учун олинган даврдаги ойлар
бўйичаиш ҳақисуммаларинингмослигигаэътиборберилади.Таътилучунҳақ