Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

Номоддий активлар ҳақидаги маълумотларни балансда акс эттириш
борасидаҳархилмамлакатлардатурличаёндошувлармавжуд,шунингдекбир
хил иқтисодчиларнинг ўзларида бу маблағларга нисбатан қарама-
қарши
тушунчаларучрайди.Миллийвахалқаростандартлардакўрсатилишича,уёкибу
бирликларнибалансактивигақўшиш шундайҳоллардабўлиш мумкинки,агару
тўғрисидагимаълумотларишончливаунингпулдабаҳоланишиасосланганбўлса,
агаршубирликданиқтисодийресурсларёкииқтисодийфойдаолиш эҳтимоли
мавжудбўлса.
2.Номоддийактивлараудитиниташкилэтишваўтказишнингумумий
тартиби
Номоддийактивлараудитинингмақсадибухгалтерияҳисоботи«номоддий
активлар»моддасинингишончлиликдаражаситўғрисидафикршакллантиришва

---

корхонадақўлланилаётганномоддийактивларниҳисобгаолиш услубиҳамда
солиққа тортиш билан боғлиқ муомалаларнингЎзбекистон Республикасида
амалқилаётганқонунчиликкамувофиқлигинианиқлашданиборат.
Номоддийактивлараудитижараёнидақуйидагиларамалгаоширилади:
1.Номоддийактивлармавжудлигиустиданназоратўрнатилишинианиқлаш
(
мулкийобъектларниномоддийактивларқаторигаолибборишнингтўғрилиги;
мавжудлигинивамуомалаларниҳужжатлаштиришнингтўғрилигинитекшириш;
номоддий активларни баҳолашнинг тўғрилигини текшириш;инвентаризация
қилиш;ҳисоботкўрсаткичларинингсинтетиквааналитикҳисобмаълумотларига
мослигинианиқлаш)
;
2.Синтетикҳисобниюритиш,номоддийактивларнингкиримивачиқимига
доир муомалаларни солиққа тортишнингтўғрилигини текшириш (
номоддий
активлар кирими ва чиқимига доир муомалаларни синтетик ҳисоб
регистрларидааксэттирилиши;номоддийактивларкиримгаолинишивачиқим
қилинишигадоирмуомалаларнисолиққатортишмасалалари)
;
3.Номоддий активларгаамортизацияҳисоблаш ваҳисобдааксэттириш
(
фойдали хизмат муддатини белгилашнинг асосланганлиги; амортизация
ҳисоблашда қўлланилган усулларнинг қонунийлиги ва асосланганлиги;
амортизацияажратмаларинингҳисобдааксэттирилиши)
.
Юқоридакелтирилганмасалаларбўйичаетарлимаълумотларгаэгабўлиш
аудиторга номоддий активлар ҳисобининг ҳолатини мустақил баҳолаш ва
қоидабузарликлар ҳамда амалдаги қонунчилик ва белгиланган қоидалардан
четгачиқишларнианиқлашгаимконберади.
Аудитор номоддий активларни текшириш чоғида қуйидаги маълумот
манбалариданфойдаланади:
*
номоддий активларни ҳисобга олишни ва улар билан боғлиқ
муомалаларнисолиққатортишниташкилэтиш масалаларинитартибгасолувчи
асосиймеъёрийҳужжатлар;
*
корхонанингҳисобсиёсатитўғрисидагибуйруғи(
фармойиши)(
номоддий
активларҳисобигатааллуқлиқисми)
;
*
номоддий активлар синтетик ва аналитик ҳисоби бўйича корхонада
қўлланиладиганҳисобрегистрлари;
*
номоддий активларга тааллуқли муомалаларни ҳисобга оладиган
дастлабкиҳужжатлар;
*
бухгалтерияҳисоботлари.
Даставвал,аудитор корхона ҳисоб сиёсатинингномоддий активларни
ҳисобгаолишуслубиётибаёнқилинганасосийқоидаларибилантанишибчиқади.
Булархусусанқуйидагиларданиборат:
амортизация ажратмаларини ҳисоблаш усуллари (
бир бутунлигича ёки
номоддийактивларнингҳарбиртурибўйича)
;
*
амортизацияҳисобланмайдиганномоддийактивларрўйхати;
*
номоддий активларни ҳисобга олиш учун қўлланиладиган намунавий
қабул қилинган ва корхонанинг ўзида тасдиқланган дастлабки ҳужжатлар