Ikkinchi guruhning s-elementlari Ma’ruzachi: Umaraliyev J

Ikkinchi guruhning s-elementlari

Ma’ruzachi: Umaraliyev J.

Ikkinchi guruhning s-elementlari

Berilliy

• Belgisi – Be, tartib nomeri Z=4, atom og’irligi 9,012 elektron konfigurasiyasi 1s22s2
• Barqaror izotopi: 9Be
• Radioaktiv izotoplari: 7Be, 10Be

• 1793-yilda N.Vokelen tomonidan kashf etilgan.
• 1828-yilda F.Vyoler va A.Byussi tomonidan bir-biridan mustaqil ravishda berilliy xloridni kaliy bilan qaytarib olingan.
• Toza holdagi berilliy 1898 yilda Lebo tomonidan natriy tetraftorid berillatni elektroliz qilib olindi

N.Vokelen

Tarqalishi

• Berill - Be3Al2[Si6O18]
• Xrizoberil (aleksandrit) - BeAl2O4
• Fenakit - Be2SiO4

Berill
Xrizoberil
Fenakit

Magniy

• Belgisi – Mg, tartib nomeri Z=6, atom og’irligi 24,305 elektron konfigurasiyasi KL3s2
• Barqaror izotopi: 24Mg, 25Mg, 26Mg
• Radioaktiv izotoplari: 28Mg

• 1808-yilda G.Devi tomonidan magniy sulfat suyuqlanmasini elektroliz qilib olingan
• Birinchi kimyoviy toza magniyni 1829 yil Byussi olgan.
• Gretisiyadagi Magnesiya tumani nomidan kelib chiqqan

G.Devi

Tarqalishi

• Dolomit - CaCO3 · MgCO3 
• Magnezit - MgCO3
• Olivin - (Mg,Fe)SiO4 
• Karnallit - KCl · MgCl2 · 6H2O

Magniy tabiatda tarqalishi bo’yicha yer qobig’ining massa ulushida 1,4 % ni tashkil qiladi
Olivin
Magnezit
Karnallit
Dolomit

Kalsiy

• Belgisi – Ca, tartib nomeri Z=20, atom og’irligi 40,078 elektron konfigurasiyasi KLM4s2

• 1808 yil Gemfri Devi tomonidan kalsiy gidroksidni simob oksid bilan elektroliz qilib olingan.
• “calx” – “oxak”