Ijtimoiy xayot va din

Vedalar ta’limoti. Vedalarda butun tabiatning ilohiyligi haqidagi ta’limot ilgari suriladi. Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, Hindiston ko`pxudolikning o`chog‘i hisoblanadi. Undagi tasavvurlarda qator biri ikkinchisidan yuqori bo`lgan, ikkinchisi, aksincha, pastroq bo`lgan ilohiyatlar siymosi namoyon bo`ladi. Biroq, bu darajalar to`xtovsiz almashib turadi. Ilohiyatlar orasida «eng ulug‘i, eng kichigi, eng qarisi, eng yoshi» bo`lmay, ular barchasi ulug‘likda tengdir. Eng yuqori hokimiyat ham ko`pchilikka tegishli. Bir vaqtning o`zida bir xudo butun borliqning hukmdori bo`lishi va shu bilan birga u ikkinchi bir xudoga tobe bo`lishi mumkin. Masalan, Indra va barcha xudolar Varunaga tobe bo`lgan bir paytda, Varuna va boshqa barcha xudolar Indraga bo`ysunadilar. Xuddi shu munosabat boshqa xudolarga ham tegishli. Bu belgi veda ilohiyotiga ham xosdir. Veda xudolari. Vedalarda xudolar – osmon xudolari, quyosh xudolari, havo xudolari,yer xudolari, ayol xudolar kabi xudolar toifasi haqida madhiyalar bayon etilgan.Osmon xudolari. Ular sirasiga Dyaus, Varuna, Indra kabi turli osmonlarni boshqarib turuvchi xudolar kiradi. Biroq, Varuna keyinchalik suv va dengizlar xudosiga aylanib ketgan.

Quyosh xudolari. Rigvedada quyosh energiyasining turlicha namoyon bo`lishidan besh xudo yuzaga kelganligi haqida so`z yuritilgan. Ularning eng qadimiysi Mitra («do`st»)dir. Surya quyoshning yorqinroq namoyon bo`lgan ko`rinishidir. U yunonlardagi Apollon kabi yetti ot biriktirilgan g‘ildirakli aravalarda tasvirlangan. Savitri esa quyoshning quvvat beruvchi kuchida namoyon bo`ladi. Pushan muruvvatli hisoblanib, quyoshning mahsuldorlik faoliyatni o`zida namoyon qiladi. Ularning yana biri Vishnu vedalarda zikr qilingan va keyinchalik unut bo`lib ketgan xudolar orasida abadiy hisoblangan, hozirgi paytda butun Hindistonda ulug‘lanadi.

Havo xudolari. Ulardan tashqari bu xudolar qatoriga Ashvina va Savitar nomi bilan ataluvchi ikki tong xudosi ham qo`shiladi.