Ijtimoiy xayot va din



Download 19,13 Mb.
bet28/104
Sana31.05.2022
Hajmi19,13 Mb.
#621864
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   104
Bog'liq
ulotlari

Yahudiylar O`rta Osiyoda. Ma’lumki, yahudiylar O`rta Osiyoga qadim zamonlardan ko`shib kelganlar. Ularning bu kelishlari haqida turli xil rivoyatlar mavjud. Ularning ishida umum e’tirof etilganlaridan biri shuki, yahudiylar bu mintaqaga Eron orqali kirib kelganlar. Bu xalqning O`rta Osiyoga hijrati ko`p asrlar mobaynida davom etdi. Taxminlarga ko`ra, ular Assuriya quvg‘inlari paytida – er. av. VII-VI asrlarda Eronga ko`shib kela boshlaganlar. Hatto er. av. VIII asrlarda ba’zi yahudiylar Isroilni tark etib, Misr, Eron kabi o`lkalarda boshpana topganliklari haqida ham habarlar bor. Fors davlati ma’lum muddat O`rta Osiyoni o`z hukmlari ostida tutib turgan va xuddi shu davrda yahudiylarning ko`shib kelishi amalga oshgan. Bu fikrni mahalliy yahudiylarning fors lahjalaridan birida gaplashishlari ham quvvatlaydi. Ularning hayot tarzlari, urf-odatlari qadimiy yahudiy, fors va mahalliy - O`rta Osiyo madaniyatlarining qorishmasidan iborat. Tarixning turli jarayonlarida bu ush madaniyatdan ba’zilarining ta’siri kushayishi yoki aksinsha susayishi kuzatilgan. XVIII asrning boshlarida O`rta Osiyoda yuz bergan siyosiy jarayonlar tufayli yahudiylar Eron, Afg‘oniston, Xiva, Qo`qon va Buxoro jamoalariga bo`linib ketdi. O`tgan asrning ikkinshi yarmida Rossiya tomonidan O`rta Osiyoning ma’lum bir qismining bosib olinishi yana yahudiylarning Turkiston Muxtoriyati va Buxoro Amirligi jamoalariga bo`linib ketishiga olib keldi. yahudiylik millat dini bo`lganligi ushun yahudiylar qaerda bo`lmasin, biri-ikkinshisidan qansha uzoq bo`lmasin, o`qiydigan kitobi – Tavrot, e’tiqod qiladigan dini yagona bo`lib qolaverdi. XVIII asrda O`rta Osiyo yahudiylari tushkunlik davrini boshdan keshirdilar. 1793 yili o`zi G‘arbiy Afrikadan bo`lib, Falastinning Sfat shahrida yashovshi Iosif Mamon Mag‘ribiy o`z shahri yahudiylar ushun moddiy yordam to`plash maqsadida Buxoroga keladi. U bu yerlik yahudiylarning o`z dinlaridan uzoqlasha boshlaganliklarini ko`rib, shu yerda qolishga va millatdoshlariga diniy ta’lim berishga ahd qiladi. Yahudiylar doimo tinsh, kam aholili joylarda yashashni afzal ko`rganlar. Agarshi O`rta Osiyolik yahudiylarni Buxoro yahudiylari deyilsa ham, ular ko`proq Samarqandda yashaganlar. XVIII asrning o`rtalarida Nodir-shoh Samarqandni bosib olganida uning lashkarlari orasida turklar, lazginlar, afg‘onlar, eroniylar, shuningdek, yahudiylar bo`lganlar. Ular Samarqandning Shoh-Kash, Shor-Raga, Novadon, Qo`shhovuz kabi guzarlarida yashab qolganlar. Buxoro hukumati Nodir-shoh davrida yahudiylarga nisbatan yumshoq muomalada bo`lgan.
Son jihatdan ko`paygan yahudiylarning barshalari bir mavzega jam bo`lib yashashni xohlashardi. Biroq, Buxoroda ham, uning Shahrisabz, Kattaqo`rg‘on, Karmana kabi viloyatlarida ham yahudiylarni musulmonlardan ajralgan holda alohida yashashga majbur edilar. 1843 yilning bahorida mahalliy yahudiylarga Samarqandning sharqiy qismidan 2,5 gektar joyni 10000 kumush tangaga sotish haqidagi shartnoma tuzildi. Bu shartnomani yahudilardan 32 kishi imzoladi, davlat uning haqiqiyligini to`rt muhr bilan tasdiqladi. Shunday qilib, yahudiylar o`zlarining birinshi mahallalariga ega bo`ldilar.

Download 19,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish