|
Glossariy
O„zbekcha
Ruscha
Inglizcha
Izoh
Ijtimoiy
muammolar
Социальные
проблемы
Social
problems
Maqsadli faoliyat va uning
natijasi
o‗rtasidagi
nomu-
vofiqlik. Ushbu nomuvo-fiqlik
maqsadga
erishish
vositasi
yo‗qligi yoki yetarli emasligi
tufayli yuzaga keladi, hamda
faoliyat
sub‘ekti
ijtimoiy
ehtiyojlarini
qondirmaslikka
olib keladi.
Farovonlik
modeli
Модель
благосостоя-
ния
Model of
welfare
keng
qamrovli
nodavlat,ijtimoiy-
bozor,
jamiyat
ehtiyojlari
va
xizmatlari ta‘minoti
Institutsional
qayta taqsimlash
modeli
Институцио-
нальная
модель
перераспреде-
ления
Institutional
redistribu-
tion model
universal
huquqlar
asosida
davlat tomonidan berilayotgan
imtiyozlar
industrial
jamiyatning
normal
funksiyalari sifatida qaraladi
Sanoat modeli
Промышлен-
ная модель
Industry
model
ijtimoiy
ta‘minotga
iqtisodiyotga
qo‗shimcha
davlatning
funksional
vazifalaridan
biri
sifatida
qaraladi
Davlat
farovonligining
dekommodifi-
katsiya darajasi
Уровень
декоммоди-
фикации
государствен-
ного
благодеяния
Decommo-
dification
level of
state
welfare
davlat
insonlarni
mehnat
bozoriga bog‗liq bo‗lmagan
holda ijtimoiy ta‘minlangan
hayot
kechirishlarini
ta‘minlaydi
234
. ―Social Policy‖. P. 446.
290
Davlat
farovonligining
taqsimlan-
magan darajasi
Нераспреде-
ленный
уровень
государствен-
ного
благодеяния
Undistribu-
ted level of
state
welfare
Jamiyat
ijtimoiy
sinflarga
ajratiladi,
hamda
ijtimoiy
integratsiya
va
tenglikka
intiladi
Ijtimoiy-
demokratik
rejim
Социально-
демократи-
ческий режим
Social-
democratic
regime
mehnat tashkilotlari va kichik
fermerlar
uyushmalariga
birlashadilar,
davlat
to‗la
bandlikni
ta‘minlaydi,
universal
nafaqalarni
qayta
taqsimlaydi va o‗rta sinf
vakillarining
talablari
qondiriladi
Konservativ-
korporativ rejim
Консерватив-
но-
корпоратив-
ный режим
Conserva-
tive-
corporative
regime
Kontinental Yevropa mamla-
katlariga xos bo‗lib, davlat
o‗rta sinf vakillari ehtiyoj-larini
ta‘minlagan holda ijtimoiy
siyosat yuritadi
Liberal ijtimoiy
ta‘minot rejimi
Режим
либерально-
социального
обеспечения
Liberal
social
welfare
regime
ingliz tilida so‗zlashadigan
mamlakatlar uchun xos bo‗lib,
sinflar o‗rtasidagi ittifoqning
emasligiga qara-masdan, davlat
umumfarovon-likka intiladi va
kambag‗al
qatlamni
o‗z
himoyasiga oladi
Yangi Marshall
rejasi
Новый план
Маршала
Marshal‘s
New Plan
Yevropa
Ittifoqining
iqtisodiyotni
rivojlantirish
rejasi 2008 yil 26 noyabrda
tasdiqlangan.
Ushbu
reja
moliyaviy-iqtisodiy
inqiroz
davrida
iqtisodiyotni
modernizatsiyalashning ustuvor
yo‗nalishlarini
quyidagicha
belgiladi: aholi xarid-to‗lov
qobiliyatini yaxshilash, yalpi
talabni
qo‗llab-quvvatlash,
ishonchni
rag‗batlantirish,
―aqlli‖
investitsiyalarni
resurslarni
tejaydi-gan,
raqobatbardosh, yuqori texno-
logiyali,
atrof-muhitni
ifloslantir-maydigan
texnologiyalarga va infra-
291
tuzilmaga
kiritish.
Yevropa
Ittifoqi iqtisodiyotini qo‗llab-
quvvatlash uchun 200 mlrd.
yevro ajratilish ko‗zda tutilgan.
Lissabon
shartnomasi
Лиссабонс-
кий договор
Lisbon
contract
Yevropa
ijtimoiy
modelini
modernizatsiyalashda
mehnat
bozorida tarkibiy o‗zgarishlarni
amalga oshirish, kasbiy qayta
tayyorlash va ta‘lim tizimiga
investitsiyalarni jalb etish
Institutsional
nazariya
Институцио-
нальная
теория
Institutional
theory
Iqtisodiy qarorlar qabul qilish
va yo‗nalishlarini aniqlashda,
ularning
samaradorligini
oshirishda institutlarga katta
e‘tibor qaratuvchi va ularning
muhimligini
asoslovchi
iqtisodiy nazariya
Umumfarovon-
lik davlat rejimi;
Режим
государство
всеобщего
благодеяния
General
welfare
state regime
davlat xarajatlari va maqsadli
dasturlaridan
qat‘iy
nazar
davlat aholi farovonligini
ta‘minlaydi
Norasmiy
xavfsizlik
rejimi;
Режим
неформальной
безопасности
Regime of
non-formal
protection
―Norasmiy xavfsizlik‖ reji-
mida (Xitoy, Sharqiy Osiyo
mamlakatlari,
Janubiy
va
Markaziy Amerika davlatlari,
Eron, Turkiya) tashqi va ichki
kuchlar ta‘siriga qara-masdan
ijobiy
ko‗rsatkich-larga
erishish ko‗zda tutiladi.
Ekzogen
Экзоген
Exogenous
Tashqi, tizim ichida bo‗lmagan
Endogen
Эндоген
Endoge-
nous
Ichki, tizim ichida bo‗lgan
Benilyuks
Бенилюкс
Benelux
Belgiya,
Niderlandiya
va
Lyuksemburg
davlatlarining
birgalikdagi nomlanishi.
Ishsizlik
darajasi
Уровень
безработицы
Unemploy
ment rate
Mavjud ishsizlarning iqtisodiy
faol aholi soniga nisbati
Immigratsiya
Иммиграция
Immigra-
tion
mamlakat hududiga mehnatga
layoqatli
aholining
boshqa
mamlakatlardan
ko‗chib
kelishi.
Emmigratsiya
Эммиграция
Emigration
mehnatga layoqatli aholining
mamlakat hududidan xorijga
ko‗chib ketishi.
292
Nazorat savollari:
1.
Ijtimoiy siyosatning rivojlanish modellarining metodologik asoslari
nimalarda namoyon bo‘ladi?
2.
Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida ijtimoiy siyosatni amalga
oshirishning o‗ziga xos xususiyatlari yoritib bering.
3.
AQShda liberal ijtimoiy siyosatning mohiyati va amalga oshirish
yo‗nalishlarini sharhlab bering.
4.
Sharqiy Osiyoda ijtimoiy siyosat xususiyatlari va amalga oshirish
bosqichlarini tushuntirib bering.
5.
Yaqin Sharq mamlakatlarida ijtimoiy siyosatni amalga oshirishning
ustuvor yo‗nalishlarini aytib bering.
Testlar:
1.
Esping-Andersen nazariyasiga ko„ra farovonlik rejimining qaysi
turida mehnat tashkilotlari va kichik fermerlar uyushmaga
birlashadilar, davlat to„la bandlikni ta‟minlaydi, universal
nafaqalarni qayta taqsimlaydi va o„rta sinf vakillarining talablari
qondiriladi?
a)
ijtimoiy-demokratik rejim;
b)
konservativ-korporativ rejim;
c)
liberal ijtimoiy ta‘minot rejimi;
d)
liberal-korporativ rejim.
2.
Noto„g„ri javobni aniqlang. Yevropa Ittifoqi ijtimoiy siyosatining
farqlanuvchi jihatlari ...
a)
davlat xarajatlarining yuqori darajada ekanligi;
b)
ijtimoiy siyosatning faqat davlatga qarashli ekanligi;
c)
nafaqa va pensiyalar miqdorining kattaligi;
d)
ijtimoiy fuqarolikning keng qamrovli ekanligi.
3.
Yevropa ittifoqi ijtimoiy ta‟minotining tamoyillariga nimalar
kiradi?
a)
manzillilik;
b)
ijtimoiy adolat va tenglik;
c)
ijtimoiy mas‘uliyat va birdamlik;
d)
ijtimoiy kafolat.
4.
Yevropa Ittifoqining ijtimoiy siyosatidagi ustuvor islohot – bu ...
293
a)
sog‗liqni saqlash tizimini rivojlantirish;
b)
ta‘lim tizimini rivojlantirish;
c)
bandlik muammosini hal qilish;
d)
ijtimoiy sohada globalizatsiya oqibatlarini tugatish.
5.
AQSh ijtimoiy siyosatining Birlashgan Qirollik, Irlandiya,
Avstraliya mamlakatlari bilan umumiy jihatlari nimadan iborat?
a)
ushbu mamlakatlarda ingliz tilida gaplashiladi;
b)
ushbu mamlakatlarda ijtimoiy siyosatning anglo-sakson modeli amal
qiladi;
c)
ushbu mamlakatlarda ta‘lim tizimi ustuvor hisoblanadi;
d)
ushbu mamlakatlarda bandlikni ta‘minlash ustuvor hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
