“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Og’riq sezgilari
ichki va tashqi a’zolarimizda bironta 
o’zgarishga bog’liq bo’lgan xavfli xolatlarni ongimizda aks ettirish demakdir.
SHu bilan birga, adaptatsiya - 
(
lot. «adapto» - moslanmok
)
analizator sezgirligining unga 
uzoq ta’sir etuvchi qo’zg’atuvchi ta’sirida yoki ular ta’sirining yo’qligida o’zgarishi
 
muhim 
ahamiyatga egadir. Adaptatsiya (moslashish) tufayli analizatorlar tashqi muhitning o’ta 
o’zgaruvchi sharoitlariga moslashishi mumkin.
Ko’rish yoki eshitish sezgisining yo’qotilganligi ma’lum darajada sezuvchanlikning boshqa 
turlarini rivojlantirish hisobiga to’ldiriladi. Sezgi a’zolari sezuvchanligining kuchayish hodisasi 
ba’zi maxsus kasblar bilan uzoq vaqtdan bilan shug’ullanadigan shaxslarda kuzatiladi. Bularning 
xammasi sezgilarimiz hayot sharoitlari va amaliy mehnat faoliyati talablari ta’siri ostida 
rivojlanishining dalilidir. 
 
Xotira
- atrof-muhitdagi voqelikni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz ravishda, 
passiv va aktiv xolda, reproduktiv va produktiv tarzda, verbal va noverbal shaklda, mantiqiy va 
mexanik yo’l bilan aks ettiruvchi esda olib qolish, esda saqlash, qaytadan esga tushirish, unutish 
hamda tanish, eslashdan iborat psixik jarayon alohida va umumiylik namoyon qiluvchi ijtimoiy 
hodisa, barcha taassurotlarni ijodiy qayta ishlashga yo’naltirilgan mnemik
 
(yunon.«mnema»-
xotira) faoliyat, psixikaning «tanasi» sifatida namoyon bo’ladi. 
Xotira shaxs psixik faoliyatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo’lib hisoblanadi. 
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, xotiraning bosh roli o’tmishda yuz bergan narsa va hodisalarni 
aks ettirish bilan cheklanib qolmasdan, balki ham hozirgi, ham kelgusida amalga oshirish 
rejalashtirilgan voqelikning ruyobga chiqishini ta’minlaydi.
3. Xotira haqida tushuncha. Xotira turlari