«Ижтимоий педагогика»

Жазо муддатини ўтаётган аёллар тавсифномаси:
Ижтимоий –демографик:
А) вояга етмаган қизлар ўртасида жиноятчиликнинг ошиб бориши. Кўпчилик жиноятларнинг 19 дан 30 ёшгача бўлган аёллар томонидан содир этилиши.
Б) улардан бир қисми турмушга чиққан бўлиб келгусида (қамоқдан қайтиб келгунча) оиласини сақлаб қолишлари эҳтимолдан узоқ. Уларнинг ичида:
-оиласи сақланиб қолган аёллар;
-оиласи бўзилган аёллар;
-никохдан ўтмаган лекин болалари бор бўлган аёллар;
-оналик хуқуқидан маҳрум этилганлар;
-камоқхоналарда бола туққан аёллар;
-қамоқ жазосини ўтиш даврида никохдан ўтган аёллар;
В) жазога ҳукм қилинганларнинг кўпчилиги доимий яшаш жойига эга эмас;
Г) ижтимоий фойдали меҳнат билан банд бўлмаган ва шу кабилар.
Жиноий-ҳуқуқий тавсифномаси: кенг доирадаги қонунбузарликлар-қотиллик, босқинчилик ва талончиликлардан тортиб то қаллоблик ва фирибгарликкача бўлган жиноятлар.
Аёл эгаллаган позициясига, унинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқ тарзда ҳамда унга бошқаларнинг ва аҳлоқ тузатиш муассасасининг таъсири натижасида кўпчилик холларда шахс дегредацияси содир бўлади.
Қайта тарбиялаш жараёни аёлларнинг турли туман ўзига хос томонларини: физиологик, ижтимоий-демографик, жиноий-хуқуқий ҳамда жазо чораси жараёнининг унга таъсирини ҳисобга олиши даркор. Бунда аёлнинг ёши, оиласининг бор-йўқлиги, қариндошлар ва уларнинг қамоқ жазосига ҳукм этилган аёлга нисбатан муносабати, жиноят характери, аёлнинг берилган жазога ва тарбиячиларга бўлган муносабатини ҳисобга олиниши керак.
Психикаси нонормал бўлган шахсларни қайта тарбиялашнинг ўзига хос томонлари.
Психикасида четга оғишлар мавжуд бўлган шахслар – булар жазога ҳукм этилганлар ичида алоҳида бир тоифадир. Бу тоифага қуйидаги кишилар киритилади:
-бош мияси жарохатланган кишилар;
-асабий-психик ва психопатик касаллик билан боғлиқ тарзда психик ривожланишида четга оғишларга эга бўлган шахслар, улар хуқуқли бўлишга қобилиятли, ўз қилмишига ўзи жавоб бера оладиган кишилардир. Улар ўзларининг ижтимоий алоқаларини сақлаб қолишган ва кўпчилик ҳолларда меҳнат қилишга лаёқатлидирлар. Псикаси нонормал шахсларнинг касаллиги қамоқхона шароитида кўчайиши мумкин. Натижада уларнинг тажовузкорлиги ошади;

• 
  у ёки бу фаолият турларини бажара олмайдиган, имкониятлари чегараланган шахслар;
  
• 
  бир қисм шахслар маълум бир психологик ажралишда, яккаланиб қолиш холатида бўлади ва ўзига нисбатан ёмон муносабатда бўлишларини, мазах, масхара қилишни, баъзан эса бошқа махбуслар томонидан таҳқирлаш ва хақоратлашни бошидан кечиради.
  

Психикаси нонормал махбуслар билан тарбиявий ишларни олиб боришда:
- психикаси нонормал кишининг касаллик характерини ва у билан боғлиқ тарзда юзага келувчи ижтимоий муаммоларни билиш, улар билан ишлашда тиббиёт ходимларининг тавсияларига таяниш;

• 
  жазо муддатини ўташга киришаётган кишини бошқа маҳбусларнинг салбий таъсиридан мухофаза этиш;
  
• 
  уни кучи етадиган ва қизиқтирадиган фаолият соҳасига жалб этиш ва колония шароитида уни амалга оширишга харакат қилиш.
  
• 
  Уларни вақти-вақти билан медицина кўригидан ўтказиб туриш, керак бўлса махсус тарзда даволаш.
  

Баъзи холларда айрим, мутлақо соғлом бўлган кишилар ҳам ўзини ақлдан озган қилиб кўрсатишади. Бунда улар жазо ҳукмини қайта кўриб чиқиш ёки ҳеч бўлмаганда уни камайтириш, ўзига ортиқча эркинлик беришларига эришмоқчи бўладилар. Бундай шахсларни хийласини фош этиш - колония ходимлари ва тиббиёт органлари мутахассисларининг вазифасидир.