Iii qism. Musiqa asarlari tahlili 1-mavzu. Musiqiy shakl va uning umumiy asoslari

Soprano ostinato variatsiyalari. Tutib turilgan kuylarga (Glinka) variatsiyalar XIX asr о‘rtalarida rus xalq qо‘shig‘idagi kuplet variatsionlikni rivojlantirgan rus kompozitorlari ijodida paydo bо‘ldi. Ular qator variatsion turkumlar yaratdilarki, ularda kuy mavzusi mutlaqo aniq takrorlanadi, garmoniya, tembr va orkestr jо‘rligi esa variatsiyalanadi.
Soprano ostinato variatsiyalari erkin (garmoniyani variatsiyalash) va qat’iy (jо‘rlik fakturasini qayta ishlash) usullarining о‘ziga xos birikmasi sanaladi.
Soprano ostinato variatsiyalarning asosiy farqli xususiyati –mavzu qiyofasini belgilaydigan kuyning asosiy omil sifatidagi bosh rolidir. Boshqa barcha vositalar esa uni boyitadi xolos.
Bu variatsiyalar opera (jumladan, rus operasi) va, umuman, vokal ijodda keng tarqalgan. Ular aynan vokal musiqa uchun juda xos bо‘lib, variatsiyalangan bayt turlaridan biridir (Glinkaning “Ruslan va Lyudmila” operasidan “Fors xori”; Musorgskiyning “Xovanshchina” operasidan Marfaning “Isxodila mladeshenka” qо‘shig‘i ).
Biroq bu kabi usuldan foydalanish cholg‘u musiqasida ham uchraydi (Glinka “Ruslan va Lyudmila”operasidan “Turk raqsi”).