Iii. Fanning asosiy o‘quv materiallari

Mavzu yuzasidan nazorat savollari:
1. Qishloq xo’jaligi amaliyotida tuproq muhofazasi deb nimaga aytiladi?
2. Tuproq xosildorligini oshirishga yordam beruvchi qanday texnologiyalarni bilasiz?
3. Tuproqdan sho’rlarni yuvish uchun qanday ishlar amalga oshiriladi?
4. Tuproq hosildorligini qanday yo‘llar bilan qayta tiklash mumkin?
2-mavzu.Qishloq xo‘jaligidagi muammolar va ularni yechimi
Reja:

1. Qishloq xo‘jaligidagi xozirgi uchqayotgan muammolar. Cheklangan yer resurslaridan foydalanish muammosi.

2. Eskirgan sugʻorish inshootlari muammosi.
3. Yaroqsiz qishloq xoʻjalik texnikasi muammosi


Mavzu bo‘yicha asosiy tushuncha va iboralar: tuproq muhofazasi, lalmi maydonlar, suv, o’g’it, bug’doy yetishtirish, resurs tejamkor texnologiyalar
Shavkat Mirziyoyev, Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq xoʻjalik xodimlari kunida nutq soʻzlar ekan, bugungi kunda Oʻzbekiston agar sohasining eng asosiy 4 muammosini sanab oʻtdi.
Cheklangan yer resurslaridan foydalanish muammosi
Yerdan unumli foydalanish va uni talon-taroj qilishning oldini olish– eng muhim vazifalardan biridir.
“Mamlakatimizda sugʻoriladigan yerlar atigi 3million 300 ming gektar boʻlib, uni koʻpaytirishning hech iloji yoʻq. Chunki bizda suv resurslari cheklangan. Aholimiz esa–yildan-yilga koʻpayib bormoqda”—deb muammoning negiziga oydinlik kiritdi prezident.
Joylarda qatʼiy nazorat yoʻqligi oqibatida sugʻoriladigan yerlarni fermerlar va boshqa mutasaddi rahbarlar tomonidan sotish, oʻzboshimchalik bilan egallab olish va talon-taroj qilish holatlari, afsuski, davom etmoqda.
Joriy yilning oʻzida 20 dan ortiq tumanda, jumladan, Boʻz, Angor, Navbahor, Jomboy, Ohangaron va boshqa tumanlarda sugʻoriladigan yerlar fuqarolart omonidan oʻzboshimchalik bilan egallab olingan. Bunday noxush holatlarni deyarli barcha viloyatlarda kuzatish mumkin.
Hozirgi kunda mamlakatimizdagi mavjud 700 ming gektarga yaqin lalmi yerning bor-yoʻgʻi 300 ming gektariga gʻalla va moyli ekinlar ekilmoqda. Qani, aytinglar, qolgan 400 ming gektar yerdan nega foydalanmaymiz?
Bunday maydonlarni oʻzlashtirish, ularni muntazam ravishda dehqonchilik ekinlari ekiladigan yerlarga aylantirish oson boʻlmaydi, deb oʻtirsak, oʻtiraveramiz.
Holbuki, bugungi vaziyat barchamizdan tashabbus koʻrsatib, jahondagi ilgʻor tajribalarni chuqur oʻrganish, fidoyilik bilan mehnat qilishni talab etmoqda.
Bunday ezgu ishga qoʻl urgan fermer va dehqonlarimizga biz har tomonlama koʻmak berishga tayyormiz.
Oʻzingizga maʼlum, har qarich yer–davlatning, demakki, xalqimizning bebaho boyligi hisoblanadi. Undan noqonuniy, oʻzboshimchalik bilan foydalanishga hech kimning haqqi yoʻq.
Afsuski, ana shu oddiy haqiqatni tushunib yetmagan yoki tushunishni va unga amal qilishni istamayotganlar hamon uchrab turibdi.
“Yergeodezkadastr” qoʻmitasi tomonidan oʻtkazilgan oʻrganishlar natijasida joriy yilda 3 ming 600 ga yaqin fermer xoʻjaligi gʻalla va paxtani shartnomada qayd etilganiga nisbatan 19 ming gektar yerga kam ekkani aniqlangan. 833 ta fermer xoʻjaligi esa 13 ming gektar yerda paxta va gʻalla yetishtirish boʻyicha shartnoma tuzgan boʻlsa-da, amalda bu ekinlarni umuman ekmagan.
Unumdor yerlarni sotayotgan, noqonuniy tarzda uy-joy qurib olayotgan, shartnomada koʻzda tutilgan ekinlarni ekishdan boʻyin tovlayotgan fermerlarga nisbatan qatʼiy choralar koʻradigan va qonuniy baho beradigan vaqt keldi.