Iii. Fanning asosiy o‘quv materiallari

O’g’itlarni tayyorlash va suvga aralashtirish moslamasi tomchilatib sug’orish tizimining ajralmas qismi hisoblanib, hozirgi kunda «Venturi» tipidagi injektor, o’g’itlovchi idish va dozatron (miksrayt, agrorayt va b.) moslamalar keng qo’llaniladi. «Venturi» moslamasi bosim o’zgarishi hisobiga ishlaydi va, odatda, polimer materialdan tayyorlanadi. Injektor tizimning o’g’it beruvchi moslamasiga o’rnatiladi. U o’g’it eritmasini sug’orish suviga bir tekisda qo’shilishini ta’minlaydi.
O’g’itlovchi idish yopiq tipdagi idish bo’lib, uning kiruvchi va chiquvchi jo’mraklari idishga suv kirish va undan o’g’it aralashmasini chiqarilishi uchun xizmat qiladi. Tomchilatib sug’orish tizimining quvurlari magistral (bosh) va tarqatuvchi quvurlarga bo’linadi.
Magistral quvur sug’orishga beriladigan suvni nvsos stansiyasidan taqsimlash quvirigacha yetkazib berish uchun xizmat qiladi. U zanglamaydigan turli xil materiallardan tayyorlanadi. Bosim rostlagichi tizimda bosim ortib ketiishi va gidravlik zarba yuzaga kelishini oldini olish uchun bosimni kamaytirish va bir xilda tutib turishga xizmat qiladi. Ular gidravlik ko’rinishda yoki prujina tipida bo’lishi mumkin.
Bosim rostlagichlar taqsimlash quvuridan oldin o’rnatiladi va ular avtomatik tarzda ishlaydi. Bosim manometr yordamida nazorat qilib turiladi.
Taqsimlash (tarqatuvchi) quvurlari suvni magistral quvurdan tomizgichli shlanglarga yetkazib berish uchun xizmat qiladi. Ular, odatda, poliilendan tayyorlanadi va ichki diametri (32 mm dan 75 mm. gacha) zarur miqdordagi suvni o’tkaza oladigan holda tanlanadi. Taqsimlash quvurlari 0,7–1 m chuqurlikka, sug’orish quvurlari esa yer usti yoki tuproq ostiga joylashtiriladi.
So’nggi vaqtlarda Leyflet (Layflat) tipidagi egiluvchan quvurlardan keng foydalanilmoqda. Ular issiq va sovuqqa chidamli, 5yildan ortiq xizmat qiladi va 4 atm bosimiga bardosh beradi.
Mazkur quvurlar mavsum boshda ekin dalasida yer ustiga yotqiziladi va mavsum tugallanishi bilan yig’ishtirib olinadi.
Magistral quvur zarur miqdordagi suvni o’tkaza olish va yuqori bosimda ishlash qobiliyatiga ega bo’ladi. Odatda, diametri 110 va 75 mm bo’lgan quvurlardan foydalaniladi. Quvurlar, aksariyat hollarda, tuproq ostiga (0,5 m. gacha chuqurlikda) yotqiziladi. «Venturi» tipidagi injektor o’g’it eritmasini sug’orish suviga bir tekisda qo’shilishini ta’minlaydi.