Iii bab. Xirurgik nawqaslar kutim xirurgiyada medicinalıq etika hám deontologiya

Qadag’alawsorawlari:

1. “Vegetativ buziliw sindromi” qanday bilinadi? 

2. “Astenik sindrom»qanday bilinadi?

3. “Fobiya sindrom» qanday bilinadi?

4. Balalarpenen ishlaytug’inMeditsinaxizmetkerleri nimalarni bilishi ha’m nimalarga a’hmiyetqiliwikerek?

5. Shipakerlar operatsiyadan oldingi ha’m keyingi da’wirdebalalardin’ qanday psixologik mashqalalariga duch kelishadi?

6. Meditsinaxizmetkerini nawqas bola yaqinlari ha’m qarindoshlari penensa’wbetqiliw taktikasi qanday?

4.14. Shipakerta’repinden operatsiyadan keyingi dawire orinlanatug’inprodseduralar a’hmiyeti. ishek ha’m sidikaqpasi bolg’annawqaslardikutiw

Operatsiyadan son’gi dawir tuwrisinda tusinik.Operatsiyadan son’gi dawir – bul operatsiya tamamlangandan nawqastin’keselxanadan tawir bolip shigip , miynet iskerligi tiklengengeshekem da’wiriesaplanadi. Operatsiya kolemi, xarakteri ha’m nawqasuliwmahalatina ko’re bul dawir bir nesha ku’nden bir nesha aygasha so’ziliwi mumkin. Xirurgik operatsiya natijesi operatsiyadan son’gi dawir qanday alip bariliwiga baylanisliboladi. Bul dawirdenawqaslardikutiminde o’rta Meditsinaxizmetkeri o’rni juda u’lken.Shipakerko’rsetpesini tuwri ha’m o’z waqtindaOrinlaw, nawqasga tuwri munasebette bo’liwnawqasti tezrek sawaliwi gerewi esaplanadi.

Kishi operatsiyalardan keyin, tiykarinanJergilikliawiriwsizlantirilipqilin’an operatsiyalardan keyin nawqas balani uliwma palataga qo’yiladi. Ko’kirekjasindagi balani anasi qo’lina beriledi. U’lken operatsiyalardan keyin nawqasarnawliuskenelengan, reanimatsion ja’rdem ko’rsatiwge mo’lsherlengen operatsiyadan keyingi palatalarga o’tkeriledi. Operatsiya xanasinan nawqas balani operatsiyadana keyingi palataga o’tkeriwshipaker-anesteziolog ya’ki operatsiyadana keyingi palata hamshirasi ja’rdemida a’melgeasiriladi. Bulwaqitda nawqasga qosimshajaraqatjetkizbew, baylamni suripjibermew, gipsti sindirmawliqqa u’lkena’hmiyetberiwkerek. Operatsion stoldan nawqasti katalkaga o’tkeriledi ha’m onda operatsiyadan keyingi palataga alib bariladi. Katalka zambili menen krovatti ayaq ta’repine tuwrilap qo’yiladi. Keyin katalkadan nawqasti qo’lda alip krovatqa jatqiziladi. Nawqastibasqahalatta, yag’niy zamberdi krovattin’ bas ta’repine tuwrilap ham jatqizsa boladi

Ha’zirgiwaqitta uliwma narkoz astinda o’tkerilgen quramali operatsiyalardan keyin nawqas 2-4 kunge reanimatsiya bolimine otkiziledi. Keyinshellinawqasjag’dayi jaqsilaniwina qarap operatsiyadan son’g’i palatag’a ya’kiuliwma palatag’a o’tkeriledi. Operatsiyadan son’gi palata u’lken bo’lmawi kerek (ko’bi menen 2-3 nawqasqa mo’lsherlengen). Bul palatada oraylasqan kislorod beriwsistemasi ha’m reanimatsion ja’rdemko’rsetiwgekerekbolatug’in hamme instrumentler toplami, apparatlar, darilik zatlari boliwi shart.

Tiykarinannawqasqa maqul jaylasiwdi a’melgeasiriwg’aimka’nberetug’in fuksional krovatlar boladi. Krovatqa astinan kleyonka qoyilgan taza aqliq saling’an boladi. Nawqasti krovatqa jatqiziwdan aldin aqliqlar isitqish penen isitiladi.

Nawqastigu’zetiw ha’m ku’tiw.Operatsiyadan keyingi da’wirdenawqastigu’zetiw ha’m ku’tiwdeshipaker ro’li u’lkena’hmiyet iyeleydi. Nawqasshikayatintin’law, nawqastin’bet a’lpetihalatina (stradalgik, qaterjam, tetik ha’m t.b.), teri ren’ine (rangpar, qizarg’an, ko’gergen) ha’m dene temperaturasina (tusiwi, normal, ko’teriliwi) a’hmiyetqiliwkerek. Har kuni nawqastiuliwma ko’rikten o’tkeriwkerek. Tirishilikaxmiyetli ag’zalar iskerliginin’turaqligu’zetipturiwkerek. Har qiyliasqiniwlardin’aldin aliw – buldurissho’lkemlestirilgen nawqastin’ku’timidir.

Ju’rek qan-Tamiriskerliginin’ puls, arterial basim, teri ren’in bahalaydi. Puls astenlesip toliqlig’inin’ kusheyiwi (minutta 40-50 soqqi) orayliq nerv sistemasinin’buziliwi (bas miy isigi ya’ki bas miyge qan quyiliwi), meningit sebepli boliwi mumkin. Puls tezlesip toliqlig’inin’pa’seyiwi (minutta 100 soqqi) ekilemshi shoktan ya’ki qan ketiwden derekberedi. EgerdeUsi halat birden, ko’kirekqa’pesindeawiriw ha’m qan tu’piriwmenen baslansa O’kpe arteriyasi emboliyasi tuwrisinda oylaw mumkin. Bulhaldanawqas bir neshesekundta o’lip qaladi.

Operatsiyadan son’gi da’wirde operatsiya turi, ko’leminen qat’iy nazer O’kpe ventilyatsiyasi kemeyedi (ju’zeki, tez Dem aliw). Bul halat O’kpeDem aliw ekskursiyasinin’kemeyiwi (awiriw, nawqastin’ majburiy halati), bronxlarg’a suyiqliqtoplaniwi (qaqiriqtin’jaqsi ko’shpeligi) menenbaylanisliboladi. Bunday halatlarDem aliwjetispewshiligine ha’m O’kpei’siniwine alip keledi. Dem aliwjetispewshiligi ha’m operatsiyadan keyingi da’wirdeO’kpei’siniwinin’ profilaktikasi: nawqasti erte aktiv ha’reketlandiriw, dawalawshi fizkultura, massaj, da’wiriy ra’wishte kislorod ingalyatsiyasi, antibiotikoterapiya, qaqiriq ko’shiriwshi dariler beriw.

Har bir operatsiya as sin’iriwag’zalariiskerligine ta’sir ko’rsetedi, ha’ttekiUsiag’zalarda operatsiya o’tkerilmegen bolsada. Orayliq nerv sistemasinin’ tormozlawshi ta’siri, operatsiyadan keyingi da’wirdenawqasha’reketinin’shekleniwi as sin’iriwag’zalari disfunksiyasina alip keledi. As sin’iriwag’zalari “aynasi” bul – tildir.

Til quriwi organizmdin’ ko’p suwjog’altiwin ha’m suwalmasiwinin’ buzilg’anin bildiredi. Tig’izaq karash penen qaplang’an qurg’aq, jarilg’an til bolsa qarin boslig’i ag’zalari patologiyasi – peritonit, ishekler parezin bildiredi.

Awiz qurig’anda awiz boslig’inin’ nim duzli suw, jariqlar bolg’anda bolsa soda eritpesi (bir stakan suwg’a 1 shay qasiq), 2% bor kislotasi, vodorod pereoksid eritpesi (bir stakan suwg’a 2 shay qasiq), 0,05-0,1% kaliy permanganat eritpesi menenshayiw, glitserin surtiwusinis etiledi. awiz quriw foninda stomatit (awiz silekeyqabatii’siniwi) ya’ki parotit (qulaq aldi bezi i’siniwi) rawajlaniwi mumkin. Salivatsiyani kusheytiwmaqsetinde suwg’a limon ya’ki klyukva sogi qosiladi.

Kewil ayniw ha’m qusiw narkoz, intoksikatsiya, ishektutiliwi, peritonit sebeplikelipshig’adi. Kewil ayniw ha’m qusiwdin’sebebin aniqlawkerek. Birinshi ja’rdem: basti qaptalta’repke buriladi, murindan jinishke zond o’tkeriledi ha’m Asqazanjuwiladi.

Meteorizm sebepi bolip ishek parezi ya’ki isheklarde gaz jiynaliwi esaplanadi. Meteorizmdi joq etiwushinnawqasti tez-tez turgiziw, gaz shigariw naysha qoyiw, tazalawshi ya’ki gipertonik klizmalar qiliwusinis etiledi.

Nawqasti aktiv hareketlendiriwmetiorizimaldin aladi. Awqat kletshatkaga bay boliwi, ishti jumsatiw effektine (prostokvasha, kefir, miyweler) igeboliwikerek. Klizma qilsa daboladi.

Normada nawqas sutkasiga 1500 ml sidik ajratadi. Bazi birhalatlarda Bu’yreklar iskerligi buziladi (intoksikatsiya, nerv-reflektor ha’m h.o. sebeplar), t sidik ajratishni toqtawi na shekem – anuriya. Ba’zidaBu’yrek normal islewi fonida sidik ajraliwi waqtinsha to’xtaydi – ishuriya, tiykarinan nerv-reflektor sebepke ko’re. Ishuriyada nawqas ahwali jaqsilansanawqas turg’iziladi, o’tkiziledi, qorin paski tarawlariga isitqish qoyiladi, isitilgan tubekka o’tkiziledi, tog’oraga suw tomiziladi (reflektor ta’sir). Bulprodseduralar natije bermesesidik qopina kateter qoyiladi.

Operatsiyadan son’gi da’wirde psixika halatiu’lkena’hmiyetga ega. Injiq nawqas rejim ha’m ko’rsetpelerdi jamanorinlaydi. Usisebepli ham olarda jara pitiwi asqiniwli boladi. Operatsiyadan son’gi da’wirde nerv-psixik zo’rigiwdi kemeytirwkerek. Bulbolsa tek g’ana dari menen emes, balkimjaqsikutimmenena’melgeasiriladi.

Baylamdi gu’zetiw. Narkozdan oyanip atirg’anda nawqas qiymildapbaylamdi alip taslawi yakijiljitipqoyiwi mumkin. Bulbolsa jaradan qan ketiwineya’kijara pataslanip irinleswine alip keliwi mumkin. Geyde bala uyiqlapjatqanda dabaylamqan menenpataslanip qaliwi mumkin. Bunday halatlarda medsestira tezdeshipakerdixabarlandiriwi kerek ha’m pataslangan baylam almastiriliwi kerek.

Terini ku’tiw. Terini naduriskutim etsek suyak shigip turgan jerlerinda jataq jaralar paydaboliwi mumkin.Klinik ta’repten bul teri qizariwi menenjuzegeshigadi. Keyinshelli bultarawda to’qima o’ledi, teri ko’shedi, toqimalardi i’rin’litarqaliwi juzege keledi. jataq jaralar profilaktikasi: operatsiyadan keyingi da’wirdenawqasti aktiv halatina keltiriw, terini kamfora spirti menen artipturiw, massaj, denenijumsatiw turiwshi jumsaq dongelek balonlardi isletiw. Emlew: antiseptik eritpemenentazalaw, Vishnevskiy mazi menenbaylamqoyiw, 5% kaliy permanganat eritpesinda juwiw. Defekatsiyadan keyin a’lbettearaliq tarawjuwliwi kerek. Hayellerda defekatsiya bo’lmasa da har kuni araliq tarawjuwilwi kerek.

Balalarmuzday qotiwina juda sezgir bo’ladi. Usisebepli ham operatsiya xanasi, operatsiyadan keyingi xanadada hawatemperaturasi20-22°S boliwikerek. Shala tuwilg’an ha’m na’restelerdearnawli xanalar boliwikerek. Oljerda hawatemperaturasi 22-26°S boliwikerek. Hawatemperaturasi 34-37°S bolg’anashiq ya’kijabiq kyuvezlar boliwidamaqsetke muwapiq.

Operatsiyadan keyin nawqas narkozdan oyangansha shalqasina gorizontal halattajatiwi kerek. Birden bas ta’repinin ko’teriwusinis etilmeydi, sebebi balani kollapsqa tusiwine alip keliwi mumkin.

Qusiwwaqtindanawqastiqasindagu’zetipturiwkerek. Bunday waqitta bala basin qaptalga buriwkerek. Qusiwdan keyin nawqasawzi paxta menen artiladi. Operatsiyadan keyingi kuni denenijoqaribo’limi 30° muyeshastinda ko’tariliwi kerek. Tiykarinan bulda’wirde drenaj nayshalar ha’m kateterlerga ehtiyot bo’lish kerek. Sebepi bola ulardan tezroq xalos bo’lishni xohlaydi ha’m qo’li penen yulib tashlashi mumkin.

EgerJergilikliawiriwsizlandiriw ostida operatsiya bolg’anbolsa suv (shirin choy) ichirish mumkin. Uliwma narkozda operatsiya bolg’anbolsa 4-6 saatdan keyin, sonday-aqqusiw bo’lmasa suyuqlik beriledi.

Nawqastiawqatlandiriw 6-8 saatdan keyin boshlanadi. Awqat turi, quramibalanijasina, Kesellik xarakteriga ha’m operatsiya turiga baylanisliboladi. Suv-tuz ha’m belok o’rnini to’ldirishga, yetarli vitaminlar beriwga u’lkena’hmiyetberiledi.

Gaz chiqarish maqsetinde har kuni orqa teshikka gaz chiqaruv naycha qoyiw tavsiya etiladi.

Balalardagi qa’siyetlardan biri shuki, kichkina operatsiyalardan keyin ham dene temperaturasi 40-41°Cgacha ko’tarilishi mumkin.

Sonday-aq operatsiya bolg’anbalalar talvasaga tu’siwga moyil boladilar. Talvasa gipoksiya, giperkapniya, novokain dozasini oshirganda, gipertermiya halatida bosh miyani narkotik modddalar ta’sirinde ta’sirlanishida ju’zegekeliwi mumkin.

Hamshira har kuni tiykarg’i funksional ko’rsatkichlarni jazip borishi kerek: puls, Dem aliw, arterial basim, temperatura, ichilgan ha’m chiqarilgan suyuqlik (sidik, plevra ya’ki qorin boslig’idan chiqqan suyuqlik) mug’dari.

Nawqastituriwiga faqat shipaker ruxsat beredi.Ha’zirgiwaqitda operatsiya turi ha’m Awirligiga qarab erta turiw (2-3 sutkada) tavsiya etiladi.

Kishi operatsiyalardan keyin (appendektomiya, churrani kesish) choklar 7-8-sutkada olinadi. Qorin boslig’i (Asqazan rezeksiyasi, xoletsistektmoiya), ko’kirekqa’pesi ochilgan (pulmoektomiya, lobektomiya) operatsiyalardan keyin choklar 9-10 sutkada olinadi. Choklar faqat meditsinaliq instrument ja’rdemida olinadi, aseptik baylam qo’yiladi.

Operatsiyadan keyingi asorat o’tkerilgan operatsiyaga ya’ki narkozga baylanisliboladi.