Iii bab. Xirurgik nawqaslar kutim xirurgiyada medicinalıq etika hám deontologiya

3. 2. Xirurgik qabıl bólimi jumısı jáne onı shólkemlestiriw

Qabıl bóliminiń jumısın shólkemlestiriw jáne bul bólimniń wazıypaları. Qabıl bólimi (qabılxona) poliklinika hám tez járdem stanciyalarınan jiberilgen yamasa ózbetinshe túrde járdem sorap shaqırıq etken pocentlerdi qabıllaw ushın mólsherlengen.

Qabıl bólimi tómendegi wazıypalardı atqaradı:

- kesh - kundiz, barlıq kelip túsken, yamasa qabıl bólimine shaqırıq etken pocentlerdi tekseredi;

- kesellikti anıqlaw hám emleniwge mútáj bolg’anlarg’a joqarı maman medicinalıq hám konsultativ járdem beredi;

- baslang’ısh ko'riw ótkeredi hám eger zárúr bolsa, kesellikti anıqlawdı anıqlawtirish ushın bir neshe qánigelerden maslaxat aladı;

- ug’ımsız kesellikti anıqlaw menen kelgen pocentlerdi dinamikalıq gúzetedi;

- emlewxananıń qánigelestirilgen yamasa arnawlı bólimlerinde pocentlerdi saralap jatqızıwdı ámelge asıradı;

- noprofil pocentlerdi baslang’ısh medicinalıq járdem kórsetkennen keyin, olardı kesellik yamasa travma profili boyınsha bólimge ótkeredi yamasa jasaw jayındag’ı ambulatorda emleniwga jiberedi.

- qaladag’I barlıq operativ medicinalıq hám operativ medicinalıq xızmetler menen mudamg’ı baylanısda boladı

Qabıl bóliminde kútiw xanasi, registratura, mag’lıwmat xanasi hám tekseriwden ótkeriw bólmeleri ámeldegi. Qabılxona bólimleri laboratoriyalar, diagnostika bólimleri, bólek ójireler, operatsiya bólmeleri, baylawxonalari hám basqalar menen jaqın baylanısda boladı.

Tazalawg’a qoyılatug’ın talaplar: Qabıl bóliminiń bólmelerin tazalaw ızg’ar usıl menen kúnine keminde 2 ret hám belgilengen tártipte, tazalaytug’ın hám dezinfektsiyalovchi qurallardan paydalang’an túrde ámelge asırıladı.

Tazalaytug’ın úskeneler belgilengen bolıwı hám maqsetke muwapıq isletiliwi kerek. Paydalanilgandan keyin ol dezinfektsiyalovchi eritpede ivitiladi, suvda juwıladı, quritiladi hám arnawlı mólsherlengen xanada saqlanadı. Xar bir nawqasdı teksergennen keyin kushetkalar, kleenkalar, jelimli kópshikler házirgi kórsetpege muwapıq eritpede ivitilgan látte menen ishlov beriledi. Xar bir nawqasdan keyin tekseriw reti kelgendede divandagi prostınyalar almastırıladı. Ámeliyat ótkeriw reti kelgendede, baylaw reti kelgendede, shonin'dek kishkene operatsiya reti kelgendede ızg’ar tazalaw kúnine 2 ret, 6% vodorod qıshqılanıw eritpesi hám 0, 5% yuvuvchi qural yamasa dezeritma menen ámelge asırıladı. Isletilingeninen keyin katalkalarga (zámberg'altaklarga) usı kórsetpelerge muwapıq dezinfektsiyalovchi qural menen ishlov beriledi.

Kútiw xanasi nawqas hám onin' jaqın tuwgan-tuwisqanlari ushın mólsherlengen.

Bul xanada belgili mug’darda stul, kreslo, katalkalar (pocentlerdi tasıw ushın) bolıwı kerek.

Diywalda emlew bóliminiń jumısı, emleytug’ın Shipaker menen suxbat saatları, nawqaslarg’a alıp keliw múmkin bolg’an azıq-túlikler dizimi, emlewxana málimlemesiniń telefon nomeri kórsetiledi.

Bul jerde pocentler menen kóriwiw múmkin bolg’an kún hám saatlar kórsetiliwi kerek.

Gezekshi miyribeke xanasi.

Ol jag’dayda pocentlerdi dizimge alıw hám zárúr hújjetlerdi rásmiylestiriw ámelge asırıladı.

Stol, stulllar hám zárúr hújjetlerdiń jıynaqları bolıwı kerek. Kórik xanasi Shipaker tárepinen pocentlerdi tekseriw ushın mólsherlengen hám qosımsha túrde, miyribekelar tárepinen termometriyani, antropometriyani, xalqum tekseriwin hám geyde basqa tekseriwlerdi (EKG) ótkeriw múmkin.

Kórik reti kelgendeni buyımlar:

• klyonka menen oralg’an kushetka (nawqas kóriletug’ın jer);

• rostomer (boy ólshewshi);

• medicinalıq tárezi;

• termometrler;

• tonometr;

• shpatellar;

• qoldı juwıw ushın rakovina;

• jazıw stoli;

• stul;

• kesellik tariyxı betalari.

Emlew ámeliyatı ótkeriw xanasi nawqaslarg’a asıg’ıs járdem kórsetiw ushın mólsherlengen (shok, vitseral kolika hám basqalar).

Emlew ámeliyatı ótkeriw reti kelgendeni buyımlaw:

• kushetka;

• stullar;

• tómendegilerdi saqlawshı medicinalıq shkaf: shokka qarsı dáslepki járdem kompleksi, bir retlik shpritslar, bir retlik sistemalar, shokka qarsı eritpeler, spazmolitiklar hám basqa dáriler;

• steril baylaw materialları saqlawshı biks, dezinfektsiyalovchi eritpede saqlanıwshı steril pintset (biks menen islew ushın);

• steril as qazan zondlarini, rezina sidik kateterlari hám klizma ushın úshlıqlar saqlawshı bikslar.

Operatsiya-baylaw xanasi kishi operatsiyalar ushın mólsherlengen:

• tosınarlı jaroxatga baslang’ısh xirurgiya ishlovini orınlaw;

• shıqqan suyekti jayına salıw;

• ápiwayı sınıwlardı repozitsiyalash hám olardı immobilizatsiya etiw,

• kishi irińli oshaqlardı ashıw hám x. k.

Sanitar tekseriwden ótkeriletug’in jer, onin' wazıypaları tómendegiler bolıp tabıladı:

- kesel hám jaroxatlanganlarni sanitar-gigienik ishlovi;

- kiyim-keshek hám basqa zatlardı qabıllaw, kiyim-keshek hám zatlardı inventarizatsiyalash hám saqlawg’a alıp qalıw;

- emlewxana kiyimlerin beriw.

Awir kesel hám jaroxatlanganlarni sanitar-gigienik ishlovi ushın portativ dush menen buyımlang’an vannaxona ámeldegi.

Sanitar-gigienik ishlovdan ótkeriw jayınıń quramında jabılasına jaroxatlanganlarni qabıllaw ushın mólsherlengen, sanitar normativliklerge juwap beretug’ın, xojatxonalar, dush kabinalari, juwınıw bólmeleri bolıwı kerek.

Qabıl bóliminde o’lgenler ushın ayrıqsha kiriw jayı bolg’an xananı ajıratıw kerek, bul jerde bir neshe ólik qısqa waqıtqa (azang’asha) saqlanıwı ushın múmkinshilik bolıwı kerek.

Qabıl bóliminiń miyribekesi minnetlemeleri:

1. Ha’r bir emlewxanag’a jatqızılg’an nawqas ushın medicinalıq kartanı dizimden ótkeriw (titul saxifani, nawqasdı qabıl etilgen anıq waqtın, nawqasdı jibergen medicinalıq shólkemniń diagnozini kórsetiwshi hújjetlerdi tolıqtırıwı);

2. Teri hám teri qatlamların názerden keshiriw, terinń sochli bólimlerinde pedikulyoz bar yamasa joq ekenligin anıqlaw, dene xaroratini ólshew;

3. Shipaker kórsetpelerin orınlaw.

Qabıl bólimi Shipakerining minnetlemeleri:

1. nawqasdı názerden keshiriw, tekseriw, xirurgiya ámeliyatın ámelge asırıwdıń aktuallıg’ını anıqlaw, kerekli qosımsha tekserisler ótkeriw;

2. Kesellik tariyxın toltırıw, dáslepki diagnoz qoyıw;

3. Sanitar-gigienik qayta islew zárúr yamasa zárúr emasligini anıqlaw;

4. Transportirovka túrin kórsetken túrde profilli bólimge ótkeriw;

5. Gospitalizatsiya ushın kórsetpe bolmasa, zárúr minimal ambulatoriya-medicinalıq járdemin shólkemlestiriw.

Xirurgik pocentlerdi qabıllaw qag’ıydaları. Emlewxanag’a qabıl qılınıp atırg’an pocentler, antropometriya tekseriwlerinen ótedi. Ol dene parametrlerin ólshewden ibarat. Meditsina xızmetkerleri pocentler salmag’ın o'lsheydi (ádetde, ash qarıng’a, azanda, quwıq hám tuwrı ishekti bosatgandan keyin). Bul jumıs ayrıqsha axamiyatga iye. Patologikalıq processtiń dinamikasın baqlaw ushın paydalanıladı. Mısal ushın, dene massasınıń asıwı isiklerdiń kóbeygenligin ańlatadı, onin' azayıwı bolsa, jetkiliklishe tag’amlanmayotganligini, isiw protsessi awir kesheyotgani hám xakozalarni ańlatadı. Keyingi antropometrik kórsetkish, boy bálentligin ólshew, dene massasın bilgen túrde, dene massası indeksin, ideal dene massası hám basqalardı xisoblab tabıw múmkin. Usı kórsetkishler kúshli tásir kórsetiwshi dárilerdi belgilewde áhmiyetli axamiyatga iye. Qabıl bóliminde anıqlanadigan keyingi kórsetkish tós qápesiniń sheńberi esaplanadi. Bul kórsetkish teri astı may toqıması hám skelet sistemasınıń ulıwma jag’dayini sáwlelendiredi.

Pocentler qabıl etilgende sanitar islewden ótiwleri kerek. Tolıq sanitar qayta islew nawqasdı vannada yamasa dush astında yuvintirish, ishki kiyimlerin dezinfektsiyalash hám dezinsektsiyalash, shonin'dek, xanag’a sanitar-gigienik qayta islewdı óz ishine aladı.

Bólekan sanitar qayta islew - tanani bólekan juwıwdı hám ishki kiyimlerdi almastırıwdı óz ishine aladı. Nawqaslarg’a basqa ishki kiyim berilgeninen keyin, olar sol ishki kiyimde bólimge kiriwedi. Házirgi waqıtta bul qag’ıydag’a mudam xam ámel etińmeydi, tiykarınan arnawlı hám áskeriy emlewxanalarda usı ádet saqlang’an. Bonin' sebebi sonda, kóplegen pocentler emlewxanag’a keliwden aldın juwınıwadı yamasa dush qabıllasadı.

Qabıl etiletug’ın pocentler vannada yamasa dush astında yuvintiriladi. Dáslep, vannaga 0, 5% xlorli eritpe yamasa 1-2% xloramin eritpesi menen ishlov beriledi. Keyin vannani ıssı sabınlı suw menen jaqsılap yuvib, toldırıladı. Vannadagi suw xarorati shama menen 42 dáreje bolıwı kerek.

Ha’tten tısqarı puwlanıwdıń aldın alıw ushın, aldın suwıq suw vannaga quyıladı, keyininen ıssı suw quyıladı. Pocentler dıń jag’dayı awir bolg’anda, olar vannadagi skameykaga o'tirg'iziladi hám ústinen suw quyıladı.

Dene bólimlerin juwıw izbe-izligi:

• bas juwıladı;

• qol hám tós qápesi;

• shat arası, qarın tarawi hám bel;

• ayaqlar.

Sanitar qayta islew hám antropometriyadan keyin pocentler medicinalıq xızmetkerler menen birge tekseriwden ótkeriw bólmelerine baradılar hám sonnan keyin kesellikti anıqlaw qoyıw hám emlew taktikasi belgilenedi.

Qabıllaw bóliminiń Shipakerlari orta meditsina xızmetkerleri menen birge kesellik tariyxın toldıradılar (nawqasdıń statsionar kartası). Onin' titul betinde tómendegiler ámeldegi:

• famılıyası, atı, ákesiniń atı,

• jası (hám tuwılg’an sánesi),

• jasaw jayı,

• nawqasdıń jumıs jayı,

• jaqın tuwgan-tuwisqanlari telefonları yamasa mánzilleri,

• mayıplıq haqqında guvoxnoma, dárilerge allergiyasi haqqında, qan gruppası, keselliktiń baslanıw dáwiri (ayrıqsha emlewxanag’a jatqızılg’anlar ushın) tuwrısında esletpe.

• jibergen shólkemniń diagnozi, qabıl etilgendegi dáslepki diagnoz, klinikalıq diagnoz hám onin' qoyılg’an sánesi kiritiledi.

Titul bette nawqas anamnezinde viruslı gepatiti bar ekenligi, odan alıng’an zatlarda hám nawqasdıń ózinde pedikulyoz belgileriniń bar ekenligi tuwrısında mag’lıwmatlar arnawlı jazıp qóyıladı.

Nawqas emlewxanadag’ı tártip qag’ıydalar menen tanısıp shıqqanlıg’ı hám olardı buzmaslikka roziligini bildirip qol qóyadı.

Qabıl bóliminiń Shipaker-qánigeleri tárepinen nawqas tekseriwden ótkeninde, olar toplag’an mag’lıwmatlar kesellik tariyxına kiritiledi, qosımsha tekseriw usılların belgilew tuwrısındag’ı kórsetpeler beriledi.

Shipakerlar tekseriwden ótkeriw qag’ıydalarına ámel qılıwları kerek: Dáslep invaziv bolmag’an usıllardı qóllaw hám keyininen olardıń quramalılasha barıwı, awirlashuvi hám narxini asıwına qaray belgilew kerek. Minimal travmatik usıllar mudami kóbirek travmaga alıp keletug’ın usıllardan aldın etiliwi kerek.

Xirurgik statsionarga qabıl qılınıp atırg’anlardıń

Hammesida atqarılıwı kerek:

• ulıwma qan analizi;

• RW -ga (zaxmga) qan analizi;

• flyurografiya;

• g’arrılar ushın EKG tekseriwi xam ótkeriledi.

Qalg’an tekserisler anıq kórsetpeler boyınsha atqarıladı. Bonin' ushın qabıl bóliminiń Shipakeri qol astında ámeldegi:

• rentgen xanasi,

• ultradawıs tekseriwi xanasi,

• endoskopiya bólimi,

• ayrıqsha laboratoriya hám basqalar.

Gezekshi bólim Shipakeri zárúr bolg’anda konsultatsiya ushın emlewxana bólimlerinen qánigelerdi usınıwı múmkin.

Joba boyınsha qabıl etiletug’ın pocentlerdi statsionar emleniwge jibergen poliklinikalarda tekseriwden ótkeriw kerek. Olar qolında ultradawıs, ulıwma analizler, rengenogrammalar hám basqa tekserisler nátiyjeleri menen qabıl bólimine keliwedi.

Awir jag’dayda bolg’an, gomeostazning biyqarar kórsetkishleri menen kelgen nawqaslarg’a birinshi medicinalıq járdem qabıl bóliminde kórsetiledi.

Xirurgik keseller transportirovkasi. Zárúr bolg’anda, nawqasdı qabıl bóliminden darxol xirurgiya yamasa reanimatsiya-anesteziologiya bólimine yamasa operatsiya reti kelgendege transportirovka etiw múmkin.

Pocentlerdi transportirovkasi Shipaker tárepinen belgilenedi hám nawqasdıń jag’dayına hám keselliktiń qásiyetlerine baylanıslı boladı.

Ózbetinshe túrde háreketlana alatug’ın pocentler miyribeke yamasa sanitarka menen birge piyada xirurgik bólimge barıwadı. Awir pocentler katalka yamasa kreslo-katalka járdeminde, jatqan túrde transportirovka etiledi.

Pocentlerdiń tuwrı transportirovkasi tásirlerdi aldın aladı.

Sonin' ushın Xirurgik pocentlerdi transportirovkasining tómendegi usılları ajratıladı:

1. 
   Bas súyeki sınıwlarında nawqas transportirovkasi nosilkaning 9zambilning) bas bólegi túsirilgen xolatda, nawqas arqasıg’a jatqan túrde, kópshiklersiz ámelge asırıladı. Bası átirapına odeal yamasa kiyimden kópshik yasab qóyıladı.
   
2. 
   Nawqas omırtqa tekshesi sıng’anda beliga shit (taxta) qoyıp transportirovka etiledi. Mabada, nosilkalar (zámberler) ápiwayı bolsa nawqas qorniga jatqızıladı. Omırtqa tekshesiniń moyin bóleginń jabıq shikastlarida bas hám moyin záńgisimon shinalar menen immobilizatsiya etiledi hám jumsaq, kóp paxta saqlaytug’ın baylam moyin átirapına qóyıladı.
   
3. 
   Qoldıń sınıwı hám shıg’ıwlarında qo'lni transport shinalar járdeminde tóska qoyıp bintlanadi yamasa onin' astıg’a kópshik qóyıladı
   
4. 
   Ayaqlar sıng’anda sıng’an taraw astıg’a taxlangan odeal qóyıladı
   
5. 
   Qabırg’alar sıng’anda nawqasg’a yarım otırg’an xolat beriledi
   
6. 
   SHanaq su’yekleri sıng’anda nawqas “qurbaqa” otırıwıda o'tiradi - keyin basıp otırg’an, dize iymeygen hám keńeytirilgen, dize astıg’a kópshikshe qóyıladı (kópshik yamasa taxlangan odeal)
   
7. 
   Ayaq yamasa qoldan qan ketayotganda, jgut hám transport immobilizatsiyasi qoyılg’annan keyin jaroxatlangan qol yamasa oyoqqa joqarıg’a kóterilgen xolat beriledi hám sol xolatda transportirovka etiledi.
   
8. 
   Ko’kirek qápesi ziyanlang’anda nawqasdı yarım otırg’an xolatda dizesi astıg’a odeal qoyg’an túrde transportirovka etiledi.
   
9. 
   Qarın ziyanlang’anda hám ishki qan ketiwlerde qarın aldıng’ı diywalları bulshıq etleri bosasıwı ushın nawqas arqasıg’a jatqızıladı, ayaqları astıg’a odeal qóyıladı, kóp qan jog’atilganda bolsa bas xam túsiriledi
   
10. 
    Kúygen pocentlerdi kuymagan dene bólegi menen jatqızıwg’a háreket etiledi. Kúygen taraw steril marli yamasa prostınya menen jawıp qóyıladı.
    
11. 
    Ózini bilmey pocentler qorniga jatqızılg’an mańlay hám tós astıg’a kópshik qoyılg’an xolatda yamasa qusganda aspiratsiyaning aldın alıw maqsetinde jambasqa jatqızılg’an xolatda transportirovka etiledi.
    

Qadag’alaw sorawları:

1. 
   Qabıl bólimi bólmelerin jıynawg’a qanday talaplar ámeldegi?
   
2. 
   Qabıl bólimindegi kútiw xanasi ne ushın mólsherlengen?
   
3. 
   Kórik xanasi túsinigi hám onin' buyımlanıwı?
   
4. 
   Qabıl bólimi qanday 7 wazıypanı atqaradı?
   
5. 
   Qabıl bólimindegi xirurgiya-baylaw xanasi degende neni túsinesiz hám ol ne ushın mólsherlengen?
   
6. 
   Qabıl bólimi sanitar-ótkeriw xanasi 5 tiykarg'i wazıypasın kórsetiń?
   
7. 
   Qabıl bólimi miyribekesining 3 tiykarg'i wazıypasın kórsetiń?
   
8. 
   Xirurgiya nawqaslarını qabıllaw qag’ıydaların kórsetiń?
   
9. 
   Qabıl bólimi Shipakeri 5 wazıypasın kórsetiń?
   
10. 
    Suyekler sınıwı, qol hám ayaqlardag’ı sınıwlar hám shıg’ıwlar, qol hám oyoqdan qan ketiwinde, tós qápesi, qarın boslig'i ag’zaları jaroxatlanishida hám qan ketiwinde pocentlerdiń transportirovkasi qanday ámelge asırıladı?
    
11. 
    Kúyiwler hám bexush pocentlerdi transportirovkasi qanday ámelge asırıladı?