Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Адсорбция жараёнлари. Адсорберларнинг тузилиши. Ишлаш принципи. Ёнғин хавфи. Хавфсизлик чоралари

/1; 2; 3; 10; 11; 18; 21; 23; 24/
Адсорбция деб нимага айтилади? Адсорберларнинг иш тартиби ва тури. Ёнғин хавфи, ёндириш манбалари ва ёнғин хавфсизлиги чоралари.
Адсорбция бу газ ва суюқлик таркибидаги зарарли моддаларнинг қаттиқ жисм юзасида тушиб қолишидир. Адсорбция қилинаётган модда (ўтказилаётган суюқлик ёки газ) адсорбин дейилади, адсорбция ҳодисаси содир бўладиган жисм адсорбент дейилади.
Ишлаб чиқаришда газ моддаларни тозалаш ва қуритишда, газ ва буғ аралашмаларини ажратишда, айниқса, учувчан эритувчиларни ҳаволи ёки бошқа газли аралашмалардан ажратиб олишда адсорбция кенг қўлланилади. Адсорбция ишлатиб бўлинган эритувчиларни ушлаб қолиш ва уни технологик жараёнга яна қайтариш, яъни рекуперация жараёнини ўтказишда алоҳида аҳамиятга эгадир.
Рекуперация қимматли эритувчиларни қайтариб бўлмас даражада йўқолишини камайтиради, меҳнат шароитларини соғломлаштиради (яхшилайди); ишлаб чиқаришда ёнғин ҳавфи даражасини пасайтиради.
Адсорбент сифатида қалин юзага эга бўлган, ғовакли, қаттиқ моддалар ишлатилади. Активлашган кўмирлар, яъни ғоваклари кўп бўлган моддаларни қуруқ ҳайдаш йўли билан олинади (ўтин, кўмир), кўп ғовакли бўлиши учун уларни активлаштирилгани.
Силикатель ўта майда ғоваклари бўлган жисм бўлиб, поликремний кислота гелини майдалаб тешиш орқали ҳосил қилинади.
Цеолитлар (молекуляр элаклар) табиий модда ёки сунъий бирикмалардир (алюмосиликалар).
Ионитлар. Ноорганик ионитлар. Бу табиий ва синтетик алюмоселикатлар, поливалентли металларнинг гидроксил ва тузлар; Органик ионитлар ионалмашувчи сақичлар.
Адсорбция адсорбер деб аталувчи махсус аппаратларда амалга оширилади. Адсорберлар тўхтовсиз ва даврий ҳаракатли бўлади.
Бундай жараёнларнинг ёнувчан портловчанлик хавфи енгил ёнувчи эритувчиларнинг миқдори кўплиги билан; адсорбер ва транспорт йўналишларида ёнувчан фазанинг ҳосил бўлиши имконияти билан; активлаштирилган кўмирнинг ўз-ўзидан ёниб кетиши мумкинлиги билан; ҳосил бўлган ёнғиннинг буғ ҳаво қолдиқларидан тез тарқалиб кетиши билан ифодаланади.
Рекуперацион қурилмали аппаратлардаги осон алангаланувчи суюқликларнинг умумий миқдори ўнлаб тоннагача ва ундан ошиши мумкин.
Адсорберларда жуда кўп миқдорда активлаштирилган кўмир бўлади.
Ажралиб чиқаётган эритувчилар буғининг миқдори икки ҳолатда кўпайиши мумкин: буғланиш тезлиги ошганида; буғланиш майдони кенгайганида.