Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Марказдан қочма насослар ишлаш принципи ва асосий параметрлари /1; 2; 3/

Марказдан қочма куч, босимлар фарқи. Сув бериши, босими, қуввати, ф.и.к. ва сўриш баландлиги.
Марказдан қочма насос марказдан қочма куч ҳамда суюқлик сатҳи ва ишчи ғилдирак марказидаги босимлар фарқи ҳисобида ишлайди.
Насосларнинг асосий ишчи параметрлари қуйидагилар: суюқлик узатиши Q; босими – Н; қуввати – N; фойдали иш коэффициенти (ф.и.к.) -  ва сўриш баландлиги – Н_S .
Q – бу вақт бирлиги ичида узатаётган суюқлик ҳажми, м³/кун; м³/соат; м³/мин; м³/с; л/с.
Насос босими Н – бу насосдан чиқиш ва кириш кесимларидаги оқим тўлиқ солиштирма энергияларининг, метрларда ифодаланган, фарқи бўлиб, икки усулда аниқланиши мумкин:
- ўрнатилган асбоблар кўрсаткичларига қараб (ишлаб турган насослар босимини аниқлашда қўлланилади);
- насос ускунаси элементлари бўйича ҳисоб асосида (янги насосларни танлашда қўлланилади).
Насос қуввати бу унинг вақт бирлиги ичида бажарган иши. Насос gQ миқдордаги сувни Н баландликка узатади. Шундай экан gQН вақт бирлигида бажарилган ишни ёки қувватни ифодалайди. Бу қувват фойдали ишга сарф бўлгани учун фойдали қувват ҳам деб аталади.
Фойдали қувватни истеъмол қилинган қувватга нисбати насоснинг фойдали иш коэффициенти -  дейилади.

 = N_ф /N = gQН/N (1)

Тўлиқ ф.и.к. барча йўқотишларни инобатга олади, яъни гидравлик, механик ва ҳажмий.

 = _г _м _ҳ (2)

Гидравлик ф.и.к. - _г насосга киришдан то чиқишгача бўлган оралиқдаги гидравлик қаршиликларни енгишдаги йўқотишларни инобатга олади.

Механик ф.и.к. - _м подшипник ва сальниклардаги ишқаланиш натижасида йўқолишни ифодалайди ва индикатор (гидравлик) қувватни истеъмол қилинган қувватга нисбати билан аниқланади.

_м = N_u / N (4)

бу ерда N_u – насоснинг индикатор қуввати бўлиб, насос валидаги қувват ва механик йўқотишларга сарф бўлган қувватларнинг айирмасига тенг.

Ҳажмий йўқотишлар – суюқликнинг насосдаги зичлагичлар, клапанлар орқали сизиб чиқиши ва насос ишчи камерасини етарли тўлдирмаслиги натижасида (бундан ташқари маълум миқдордаги суюқлик насос корпуси ичида доимий айланиб юради) кузатилади. Ҳажмий ф.и.к. насоснинг герметиклик даражасини ва ишлаш шароитини характерлайди.
Насосларнинг тўлиқ ф.и.к. қиймати қуйидаги оралиқда ўзгаради: поршенли насосларда  = 0,7 – 0,9; марказдан қочма насосларда эса  = 0,6 – 0,8. Бунда катта насослар ф.и.к. и кичик насосларникига нисбатан катта бўлишини назарда тутиш лозим.
Насосларнинг асосий параметрларидан яна бири бу сўриш баландлиги бўлиб, уларнинг икки тури мавжуд:
- вакуумметрик сўриш баландлиги - Н_вак ;
- геометрик сўриш баландлиги - Н_s .

6.