Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Ишлаб чиқариш коммуникацияларидаги ёнғинни ушлаб қолувчи мосламалар. Автоматик тўсқич ва сурма қопқоқлар

/2; 8; 10; 11; 24; 25/
Ишлаб чиқаришдаги ёнғинни ушлаб қолувчи ускуналарнинг турлари, уларнинг ишлаш принципи. Автоматик тўсиқ ва сурма қопқоқлар ҳақида тушунча, тузилиши ва автоматик тўсиқ ва сурма қопқоқларни текшириш муддатлари ва уларга бўлган талаблар.
Технологик коммуникациялардан аланга тарқалишининг олдини олиш мақсадида алангатўсқичлардан ташқари сурма клапан ва сурма қопқоқлар ишлатилади. Уларнинг ҳимоялаш самарадорлиги ўз вақтида ишлаши, қувур кўндаланг кесими юзасини беркитиш зичлиги ва ёнғинга бардошлилиги билан белгиланади.
Сурма клапан аланга яқинлашиб келгунича ишлаши учун уни автоматик ишга тушириш мосламаси билан жиҳозлаш лозим. Бундай мосламалар хабарловчи датчик ва клапанни ишга тушириш органларидан ташкил топган бўлади. Датчиклар юқори ҳароратга, ёруғликка ва тутунга ишлаши мумкин.
Сурма клапан ва қопқоқларнинг ўз вақтида ишлаши уларнинг ишлаш давомийлиги билан баҳоланади. Сурма клапан ёки қопқоқнинг ишлаш вақти аланганинг клапангача бўлган масофани босиб ўтиш вақтидан кичик бўлгандагина улар ҳимояланаётган қувур юзасини тўсиб қўйишга улгуради, яъни

Аланганинг сурма клапангача бўлган масофани ўтиш вақти қуйидаги формула билан аниқланади:

бунда l – ёнғин чиқиш мумкин бўлган жойдан сурма клапангача бўлган масофа;
U – аланганинг қувурдан тарқалиш тезлиги.
Сурма клапан ва қопқоқлар автоматик тарзда ва қўл ёрдамида ишга туширилиши мумкин.
Автоматик сурма клапанлар бошланғич ҳолатида махсус мосламалар ёрдамида тутиб турилиши мумкин. Уларга лента, троссчалар, шнурлар, электромагнит ёрдамида очилувчи қулфлар, пружиналар ва бошқалар киради.
Электромагнит ишга тушириш мосламаси билан жиҳозланган сурма клапанларда ишга тушириш мосламаси сифатида термобалонлар, биметалл пластиналар, иссиқлик ва фото релслари, термопаралар ва термоқаршиликлар ишлатилиши мумкин.
Сурма клапан ва қопқоқларни ҳаво сўриш қувурларида ўрнатилганида машиналар ва иш жойларига яқин жойларда, қувурларнинг туйнуксиз девордан бошқа хонага ўтиш жойларида ҳамда вентиляторлардан олдин ўрнатилади. Улар ўрнатилган жойга бориш осон бўлиши лозим (уларга хизмат кўрсатиш учун).
Агар улар бориш қийин бўлган жойларга ўрнатилса, уларни масофадан бошқариш тизими билан жиҳозлаш лозим.

25.