Идигу Темур Мадрасаси

___________
¹ Asqarov A. Temur va Ulug’bek davri tarixi. Toshkent, 1996. B-166
us - Siyodat” (“Sayidlar, rahbarlar uyi”) deb atalgan va hilhona sifatida bunyod etlgan. Bu Temurning o’g’li to’satdan vafot etgach qurildi.¹
Idigu Temur Madrasasi
Idigu Temur Sohibhiron Amir Temurning amirlaridan biri bo`lib, uning hayoti va faoliyatiga doir ma`lumotlar oz. Ushbu madrasa Samarqandda 1474 yilgacha bunyod etilgan. Ammo madrasaning qurilgan joyi dasturi va vahfnomasi haqida hozirgacha ma`lumot yo`q, ammo unda mudarrislik qilgan allomalar, ta`lim olgan ayrim mashhur tolibi ilmlarning nomlari ma`lum. Mana shuning o`zidan madrasa oliy ta`lim dargohi oddiy madrasalardan bo`lmay, balki mohiyatan madrasayi oliya maqomida bo`lgan. XIV asrning 70 va 80-yillari Samarqandga taklif etilgan barcha mashhur allomalar, jumladan Sa`diddin Ma`sud ibn Umar Taftazoniy, Ali ibn Muhammad Sayyid Sharif Jurjoniylar ana shu madrasaga kelganlar va keyinroq mudarrislik bilan shug’ullanganlar.
Shunday qilib, Idigu Temur madrasasi XIV asrning oxiridagi eng salohiyatli madrasa sifatida faoliyat ko`rsatgan. Uning salohiyatini, salmog’ini, mavqeini belgilashda o`z hissalarini qo`shgan ayrim mudarris va tolibi ilmlar quyidagilardir:
Mashxur mudarrislari:
Sa`diddin Ma`sud ibn Umar al-Taftazoniy (1322-1390 milodiy yillar). Bu siymo o`z davrining qomusiy bilimli alloma mudarrislardan edi. Taftazoniy Sohibhiron Amir Temurning taklifi bilan 1374-1375 yillarda Samarqandga kelib, Idigu Temur madrasasining mudarrisi sifatida faoliyat ko`rsatgan. Bu davr orasida Taftazoniy ko`pgina iqtidorli shogirdlar, jumladan Muhammad ibn Ahmad al Hizriy, Shoh Fathulloh Shervoniylarni yetishtirdi.
Taftazoniy mudarrislik faoliyati bilan bir qatorda ilmiy tadqiqotlarni ham samarali tarzda davom ettirib, ko`pgina mashhur asarlarni yozdi. Bu asarlar madrasalarda o`qitilishi bilan birga qator sharhlarning yozilishiga ham asos bo`lgan. Ana shunday mashhur asarlaridan "Miftoh ul-ulum" (Ilmlar kaliti), "Al muxtasar al-maoniy" (Maoniy ilmining muxtasar bayoni), "Al mutavval", "Sharh risola al-Shamsiya", "Sharh ahoid al-Nasafiya" kabilardir.