Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

Ish mashinasi yoki 
mexanizmini berilgan tezlik bilan harakatlantiruvchi motor, uzatma va 
ularni boshqaruvchi tizim birgalikda yuritma deb ataladi.
Avtomatlashgan elektr yuritma tarkibiga yana elektr energiya o‘zgartkichi, 
datchiklar va elektr yuritmani boshqarish tizimi kiradi. Bundan tashqari elektr 
yuritma tarkibiga aniqlik va tezlikni oshiradigan qo‘shimcha elementlar 
kiritilishi mumkin. Masalan EXM, raqamli datchiklar, muvofiqlashtiruvchi 
elementlar qo‘llanilishi mumkin. [1,3] 
Elektr yuritmalarning klassifikatsiyasi. 
Ishlab chiqarish agregatlaridagi 
elektr motorlarning soniga qarab elektr yuritmalar:

Transmissiyali;

yakka motorli;

ko‘p motorli.
yuritmalarga bo‘linadi.
Transmissiyali elektr yuritma o‘z navbatida: umumtransmissiyali va 
guruhli, yakka motorli elektr yuritma esa oddiy va individual yakka motorli, 
ko‘p motorli elektr yuritma ham oddiy va individual ko‘p motorli yurit-
malarga bo‘linishi mumkin. Boshqarilish usuliga binoan elektr yuritmalar 

---

324 
avtomatlashtirilgan va avtomatlashtirilmagan, texnologik talab hamda motor 
xususiyatlariga qarab esa rostlanadigan va rostlanmaydigan yuritmalarga 
bo‘linadi (6.1.1- rasm).
6.1.1.-rasm. Elektr yuritmalar klassifikatsiyasi sxemasi. 
 
Transmissiyali elektr yuritmalar.
Motor harakatini po‘lat arqon
yoki tasmalar yordamida korxona sexlaridagi bosh transmissiyaga uzatuvchi 
yuritma umumtransmissiyali elektr yuritma deb ataladi. Bosh transmissiyadagi 
harakat tasmalar bilan transsissiya bo‘laklari yoki ish mashinalariga uzatiladi. 
Elektr motor harakatini bir qancha ish mashinalariga uzatuvchi yuritmani 
guruhli elektr yuritma deb ataladi. 
Guruhli elektr yuritma umumtransmissiyaliga nisbatan afzal bo‘lishiga 
qaramay, bu yuritmada ham elektr energiyasining mexanik taqsimlanish 
imkonlaridan to‘la foydalanilmaydi. SHu sababli hozirgi paytda transmissiyali elektr 
yuritmalardan deyarli foydalanilmaydi.