Ichki kasallikiar

13.3. Dori allergiyasi
Hozirgi vaqtda kasalliklami davolash m aqsadida ju d a k o ‘p turli- 
tu m a n d o ri-d a rm o n la r ishlatilmoqda. Tibbiy amaliyotda qoMlanila- 
yotgan dorilarning soni 6000 tu rd a n oshib ketdi. Keyingi yillarda 
nerv sistemasini tinchlantiruvchi, uxlatuvchi, kishi ruhiyatiga t a ’sir 
qiluvchi dorilar va antibiotiklar keng qoMlanilmoqda.
Dorilarni qoMlash natijasida kelib chiqadigan kasalliklarning 
sababi tu rli-tu m a n b o ‘lib, bularga allergik oqibatlardan tashqari, 
dorilar dozasining oshib ketishi, sitotoksik h a m d a im m undepressiv 
holatlar va boshqa xastaliklar kiradi.
B a’zi holatlarda dori birinchi m arta a ’zoga kiritilgan zahoti 
allergik reaksiya paydo b o ‘ladi, b u ning boisi h a m struktura guruhi- 
ning bir xilligidir. K ollagenozlar bilan og ‘rigan, terining z a m b u - 
rug‘li va yiringli kasalliklari bilan kasallangan b e m o rla m in g k o ‘p- 
chiligi dori allergiyasiga moyil boMadilar. N asl-nasabida allergik
331

---

kasalliklarga moyillik b o llgan, allergik diatezi b o r b e m o rla rd a
k o ‘p in c h a dori allergiyasi h a m uchraydi.
Klinikasi.
Dori allergiyasining klinik k o ‘rinishlari juda turli-tum an 
b o ‘lib, u anafilaktik shok, eshakem i, Kvinke shishi, zardob kasal­
ligi, a topik bronxial astm a, Artyus fen o m e n i, qondagi o ‘zgarishlar, 
Layell sindrom i va boshqa kasallik belgilari sifatida kechadi. Y uqo- 
rida q ayd qilib o ‘tilgan k a salliklarning k o lpchiligi b e m o r u c h u n
xavfli.
Dori allergiyasi oqibatida kelib chiqadigan
Artyus fen o m en i
1903-yilda fransuz olimi Artyus N ikolas M oris q u y o n la r terisi 
ostiga 5—7 m arta ot zardobi yuborganda, dori kiritilgan joyda 
yallig‘lanish yuzaga kelib, t o ‘q im a la r d a chirish a lo m a ti paydo 
boMishini kuzatdi va bu antigen bilan a n tita n a o brtasida borayotgan 
reaksiya natijasida paydo b o lg an lig in i isbotlab berdi. Bu o ‘ziga xos 
reaksiya b o ‘lib, bir hayvon q o n zardobi ikkinchi hayvon terisi 
ostiga qaytib yuborilganda, shu oqsil m o d d a (zardob)ga t o lq im a
sezuvchanligining oshib ketishi natijasidir. K e yinchalik b u nday 
hodisani o d a m organizm ining biror doriga nisbatan sezgirligi oshib 
ketganda kuzatish m um kin b o ‘ladi. Bunda paydo boNadigan belgilar 
Artyus fenom e ni d e b ataladi.
Bunday allergik reaksiya antibiotiklami va boshqa dorilarni dum ba 
m ushaklari orasiga yuborilganda o g ‘riqli shish, bitm aydigan o q m a
yara paydo boNishi bilan xarakterlanadi. M uolaja qilingan sohada 
qattiqlik, qichishish, qattiq o g ‘riq paydo b o ‘ladi. Bu fen o m e n n i 
inyeksiya natijasida, y a ’ni aseptikaning buzilishidan kelib c h iq a ­
digan abssessdan farq qilishi kerak.
Laboratoriya tahlili.
Dori allergiyasining birinchi kun id an o q , 
o q q o n t a n a c h a l a r i n i n g m iq d o r i o s h ib k e ta d i - le y k o s ito z , 
neytrofillar soni kam ayadi - neytropeniya, lim fotsitlarning m iq ­
dori h am kamayadi - limfopeniya, eozinofillar esa oshib ketadi -
eozinofiliya. Bem or tuzalayotgan davrda esa leykotsitlarning miqdori 
k a m a y ib , le y k o p e n iy a , q o n n i n g b o s h q a tark ib iy q is m la r in in g
oshishi kuzatiladi.
Agranulositoz, o d a td a , dori allergiyasi oqibatida paydo b o ‘lib, 
isitma va q o n d a granulotsitlarning b o ‘lmasligi bilan t a ’riflanadi. 
Y u q o r id a k o ‘rsatilgan k a sallik lard a n ta s h q a r i, d o ri allergiyasi
332

---

na tija s id a k a m q o n lik va p u r p u r a ( tr o m b o ts itla r )n in g kam ayib 
ketishidan yoki b u n g a b o g ‘liq b o ‘lm agan holda kasalliklari ham
kelib chiqishi m u m k in .