Ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a s. Isxakov, V. Topildiyev

5-§. Rim huquqshunoslarining faoliyati
Rim huquqshunoslarining faoliyati miloddan avvalgi 17—235-
yillarni o‘z ichiga oladi. I—III asrlarda sinfiy (prinsiðiat) davrida
rim huquqi rivojlanishining o‘ziga xos muhim manbai huquq-
shunoslarning faoliyati hisoblangan. Rim huquqshunoslari qadimgi

---

23
Rimning butun huquqiy tizimini izchil va yaxlit rivojlanishini
ta’minlashga katta hissa qo‘shganlar.  Rim yurisprudensiyasi plebeylar
pontifiki Tiberiy Korukaniyadan, u birinchi bo‘lib konsultatsiya
bera boshlagan (mil. avv. 254-yil). Ularning fuqarolarga bergan
huquqiy maslahatlari birinchi marta ommaviy va ochiq ravishda
o‘tkazilgan.
Sinfiy davrning mashhur huquqshunoslaridan biri Labeon
huquq bo‘yicha novator va Prokulyanlar huquq maktabining
asoschisidir. U respublikachilar tomondori bo‘lib,  o‘z maktabiga
hamda huquq sohasiga ko‘p yangiliklarni kiritdi. Labeon o‘zining
so‘nmas talanti va ilmga bo‘lgan ishtiyoqi bilan Kapitondan  ajralib
turardi.
Sabinyanlar huquq maktabining asoschilari Kapiton va Sabin
fuqarolik huquqining ilk sharhlovchilari sifatida  tanilgan.
Sabinyanlar huquq maktabidan mashhur «Gay institutsiyasi»ning
muallifi Gay, III asr huquqshunoslari Emiliy Papinian, Pavel va
Ulpian kabi huquq ijodkorlari yetishib chiqqanlar. Huquq maktab-
larining o‘qituvchilari Sabin, Yulian, Prokul va Selza huquq fanini
rivojlantirishda va aholini huquqiy madaniyat bilan tanishtirishda
mashhur olimlardan hisoblangan.
Sivil huquqining rivojlanishi bevosita imperator Avgust davri
bilan chambarchas bog‘liq. Chunki uning davrida ko‘pchilik
shartnomalar — ssuda shartnomasi, garov shartnomalari (jus
civile) fuqarolik huquqi tusini oldi.
Imperator Avgust tomonidan shaxslar huquqiga, oila va meros
huquqiga hamda shartnomalar javobgarligi bo‘yicha qat’iy milliy
huquq hisoblangan fuqarolik huquqiga beqiyos o‘zgartirish va
to‘ldirishlar kiritildi.Imperator Avgust huquqshunoslar bilan o‘z
munosabatlarini yaxshilab, ularni davlat ishlariga, pretoriya
prefektlariga (ko‘proq sud ishlari bo‘yicha) o‘tkazgan.
Mashhur huquqshunos Sabin 3 kitobdan iborat didaktik asar