Ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a s. Isxakov, V. Topildiyev

juris civilis deb ataladi va shu kunga qadar «Fuqarolik qonunlari
to‘plami» deb tan olinadi. Ushbu to‘plam quyidagi qismlardan
iborat:
1. Institutiones — 4 ta kitobdan iborat;
2. Digesta (Pandectae) — 50 ta kitobdan, ya’ni 7 qism, 432 ta
titul va 9123 fragmentlardan iborat;
3. Codex — 12 ta kitobdan iborat bo‘lib, imperator Adriandan
boshlab imperator Yustinianga qadar bo‘lgan imperatorlar far-
monlari to‘plami;
4. Novellae (leges)—168 ta novella (Yangi qonunlar), Yustinian
kodeksining ikkinchi qayta yangi tahriridan keyin qabul qilingan
qonunlar.
Corpus juris civilis (Fuqarolik qonunlari to‘plami)ning qadimgi
qo‘lyozmalari quyidagicha o‘rin olgan:
a) Turin institutsiyasi (darsliklari) IX asr;

---

34
b) VI—VII asrlardagi Florentiya digestlari va Vulgata (XI asr);
d) VIII asrdagi Veron kodekslaridir.
Shunday qilib, Rim huquqshunoslari tomonidan yaratilgan
fuqarolik huquqi o‘zining asl mohiyati va e’tiboriga ko‘ra, jahon
huquqshunoslik fanida alohida ahamiyat kasb etadi. Shu sababdan rim
huquqini o‘rganish va uni tatbiq etish istiqbolli bo‘lib qolaveradi.