I V dmitriyeva, J. M. Raxmanov

Splaynlarning yaratilishi va turlari

Create (Yaratish), Shapes (Shakl) bo‘limi bilan tanishish. Shu paytgacha faqat geometrik obyektlar yaratilar edi, ular hajmli hisoblanadi. Lekin 3ds Maxda maxsus obyektlar borki, ular chizish, chiziq shaklini yaratish imkonini beradi. Bular spline (splayn) deb ataladi.
Splaynlar bu oddiy ikki o‘lchamli chiziqlar, ular masalan, CorelDRAW va boshqa ikki o‘lchamli vektorli muharrirlarda ko‘rilgan. Nima uchun uch o‘lchamli fazoda ikki o‘lchamli chizilqar kerak? Modellarni u yoki bu usulda splaynlar asosida yaratilib, ularning asosida uch o‘lchamli modellar yaratish mumkin. Bunday usullar bilan modellashtirish splaynli modellashtirish deb ataladi va ko‘pgina har xil shakllar yaratish imkonini beradi.
Shuni esda tutish kerakki, 3ds Max – chizish uchun eng yaxshi dastur emas, unda to‘liq funksiyalar yo‘q, qaysiki chizmalar, grafiklar, tizimlar va boshqalarni yaratish imkoniyati bo‘lsin. Bu maqsadda boshqa dasturlar ishlatiladi. Masalan, AutoCAD yoki ArchiCAD.
Aynan ular chizmalar bilan to‘liq ishlaydi. Ularni qalam va chizg‘ich bilan solishtirsa bo‘ladi. 3ds Maxni esa rassomning bo‘yog‘i va mo‘yqalami bilan solishtirsa bo‘ladi. Masalan, interyerlar yaratishda aniq loyihalar, shakllarning aniq o‘lchamlari yaratiladi, ammo ishchi hujjatlarni yaratishda 3ds Max baribir yaramaydi. Shuning uchun splaynlar sxemalarni chizish uchun emas, balki uch o‘lchamli obyektlar shakllarini chizib olish uchun kerak.
Spline (Splayn) turlari. Splaynlar bilan ishlashda 2 guruh bilan ishlanadi: Spline (Splaynlar) va Extended Splines (Kengaytirilgan splaynlar). Berilgan splayn guruhlarining shakllarini ko‘rib chiqamiz.
Standart splaynlar. Splaynlar to‘plami Create (Yaratish) buyruqlar panelining birinchi bo‘limida joylashgan, ikkinchi bo‘limda Shapes (Shakl). Standart sozlashlar bo‘yicha asboblar guruhi ochilagan, ular standart splaynlarni yaratish uchun. 31-rasmda splaynlar yaratishning 12 asbobi keltirilgan.

3. 
   rasm. Splaynlar yaratish uchun bir guruh asboblar.
   

Splaynlar xuddi geometrik obyektlar kabi 1, 2, 3 amalda yaratiladi. Ularning shakli xarakterli ko‘rsatkichlar yordamida sozlanadi, xuddi obyektlarning geometrik shakllari kabi.

Birinchi splayn Line (Chiziq) ixtiyoriy yaratiladi va qolagan shakldagi chiziq chizish imkonini beradi. 32-rasmda har xil splaynlar tasviri keltirilgan.

3. 
   rasm. Har xil shakldagi splaynlar.
   

Splayn turlari haqida qisacha ma’lumot.
Line (Chiziq) – chiziq ixtiyoriy shaklda. Kerakli asbob tanlanadi. Kursorni olagan ortografik oyna proyeksiyasiga o‘tkaziladi, oynaning har xil joylarida tugma bosilib, siniq chiziqlar hosil qilinadi. Chiziq chizishni yakunlash uchun sichqonchaning o‘ng tugmasi bosiladi, yoki chiziq boshi bilan oxiri tutashtiriladi. Bunda Close spline (Splaynni yopish) savol paydo bo‘ladi, “ha” tugmasi bosiladi va shakl yaratilish to‘xtatiladi. Siniq chiziqlar hosil qilish uchun aynan sichqonchaning tugmasini oyna proyeksiyalarida har xil nuqtada bosish kerak. Agarda sichqonchaning tugmasini bosib turilsa va uni qo‘yib yubormasdan kursor surilsa, chiziqlar yumaloq shaklda yaraladi.