I qism. Fotometriya asoslari

3.1.3. Additiv va subtraktiv ranglar 
Televizorlar, kameralar, skanerlar, kompyuterlarning monitorlari 
ranglarni aks ettirishda additiv tizimiga (RGB) asoslangan bo‘lib, bu 
yerda (R) qizil, (G) yashil va (B) ko‘k ranglarkombinatsiyasida oq rang 
hosil bo‘ladi.
Ofsetli bosma, raqamli bosma, bo‘yoqlar, plastik, gazlama va 
fotografiya rangning subtraktiv tizimiga (CMY/CMYK) asoslangan 
bo‘lib, sian (C), fuksin (M) va sariq (Y) ranglarning aralashmasi qora 
rangni (K) hosil qiladi. 
COLORCUBEning noyobligi shundaki, unda ikkita tizim ham 
bitta modelga birlashgan. 
K
o‘z
ni
ng
 n
is
b
iy
 s
e
z
g
ir
li
g
i 
Spektrdagi ranglarning to‘lqin uzunligi, nm 

---

132 
3.4 – rasm. Tayanch ranglar fazosiga joylashtirilgan RGB va CMY 
o‘qlari. Tashqaridan ko‘rinish. 
3.1.4. Ranglar modeli 
Rang nazariyasida erishilgan har bir yangi yutuqlar bilan yangi 
model paydo bo‘ladi. Bu modelning yordamida bu yangi nazariya bayon 
qilinadi Afsuski , eski rang modellarining tarafdorlari kamdan kam 
yangi modellarga diqqatini qaratadi. Masalan, xozirgi vaqtda hammabop 
rang doirasi tashqi ko‘rinishi va ishlashi bilan ser Isaak Nyuton taqdim 
qilgandan kam farq qiladi. Ofset bosma va fotografiyadagi yuz yildan 
oshgan texnologiyalarda asosiy ranglar sifatida sian, fuksin va sariq 
ranglar deb rangning uch o‘lchamli tizimiga asoslanadigan faktlarga 
qaramasdan, rassomlar rang doirasiga suyangan holda oldingiday qizil, 
sariq va ko‘k ranglarni asosiy ranglar deb noto‘g‘ri hisoblashmoqda.
Har xil sohadigi mutaxassislar foydalanadigan qolgan boshqa 
modellar qatoriga Hue/Saturation/Value (HSV), CMYK xaritasi, RGB 
tizimi, Pantone ranglar tizimi, CIE tizimi, DIN standart ranglari va 
spektral nurlanish xaritasi kiradi. 
Kompyuterlar va qolgan boshqa raqamli qurilmalar rangni 
COLOR-CUBE deb ataladigan yangi rang modeliga asoslangan holda 
aniqlaydi.