|
9.2.Proyektiv metodikalardin’ tiykarg’i gruppalari
Proyektiv metodikalardin’ to’mendegi gruppalari parqlanadi.
1)Konstitutiv-stimuldi bezew,og’an mani beriw( Rorshax testi)
2)Konstruktiv-bezetilgen bo’leklerden ma’nili bir pu’tinlikti jaratiw(Mira testi)
3)Interpretativ-Qanday da bir waqiyani,hadiseeni sharqlaw(Tematik appertseptsion testi)
4)Katartik-Arnawli sholkemlesken sharayatlarda oyin xizmetin amelge asiriw.(Psixodrama)
5)Ekspressiv-erkin yaki berilgen tema boyinsha su’wret siziw(“Uy-terek-adam”)
6)Impressiv-basqalarg’a qarag’anda qandayda bir stimuldi jaqin koriw(“Lyusherdin’ ren’lerdi tan’law testi”)
7)Additiv-Gapti ,gurrin’di ,tariyxti tamamlaw( “ Tamamlanbag’an gapler”metodikasi)
Proyektiv metodikani kritikalawshilar olardi jeterlishe standastirilmag’ani ham eksperimentatordin’ bilimi ham tajriybesine suyeniwi hamde aling’an natiyjeler sinaliwshinin’ emes, balki izertlewshinin’ shaxsi haqqinda xabar beredi,degen pikirdi bayan etdiler.Sonin’ menen birge olar proyektiv metodikanin’ isenimliligi ham validligini ham aniqlaw qiyinlig’ini maqulladilar.
A.Anastazi (1982)Proyektiv metodikalardag’i mug’dar analiz emes ,balki sipat analizi ahmiyatli,degen pikirleri itibarg’a layiq.Sol sebepke kore “test” atamasi proyektiv metodikalar menen aling’an natiyjelerdi basqa izertlewler,sinaliwshinin’ o’miri joli haqqinda mag’luwmatlar menen salistiriw lazim.
“Uy-Terek-Adam”suwreti testi
Ko’rsetpe:U’y ,terek ham adam (putin boyinsha)Suwretin sizin’.Suwrette qndayda bir is hareketti taeiplewge hareket etin’.Adamnin’ karikaturasini sizban’.
-Terek omirdegi energiya belgisi.sizin’ o’mirge bolg’an umtiliwin’iz terek denesi ham shaqalardin’ juwanlig’i menen belgilenedi.Eger terek sezilerli jaydi iyelegen bolsa, bul u’lken energiyadan ham o’mirden ijobiy jandasiwdan derek beredi.
-Samal sebepli terek ol tarepke en’keygen bolsa,siz qawipsiz lik ham uy sharayatindag’i tinishliqqa umtilg’an bolasiz.Bul obraz o’tmishke oralasip qaliwdan derek beredi.
-Shaqalar paske qaratilg’an .Bunday suwret sheshilmegen mashqalardi kop bolg an kop bolg’an adamlar sizadi. Majnuntal ko’binese depressiya ham o’tmishke oralaip qalg’anliqti su’wretleydi.
-Shaqalar joqarig’a qaratilg’an .Eger terek jerde bekkem turg’an bolsa ,bunday su’wret aldig’a umtilatug’in jeterlishe jen’islerge erisken,umtilisi bar shaxsti su’wretleydi.Shaqalar har ta’repke qarag’an bolsa , o’zinin’ tan aliniwin izlew.Eger shaqalar ham terek denesi bir siziqta jasalg’an bolsa – adamnin’ o’mirindegi payda bolg’an kewilsizliklerden qashiwg’a umtiliwi , na’rse lerge real qarawdan qashiw.Shaqalar sirtqa qaratilg’an bolsa-adette basqalarg’a ja’rdem beriwin jaqsi ko’retug’in adamlar sonday su’wret sizadilar.
-Shaqalardin’ ham kokattin’ u’yge qarama-qarsi tarepten ko’p boliwi.Bunday shaxs energiyani o’zinin’ rawajlaniwi,o’siwi ushin qollaydi,shan’araqtag’i ham u’ydegi bo’leklerdi inkar etedi. Eger terektin’ tamiri jasalg’an bolsa,sizge jer tu’bindegi jasirilg’an na’rseni ko’riw qalewi mas.Eger narse su’wreti sizilg’an bolsa,siz u’stinlikke umtiliwshan’siz,hakimiyatqa umtilasiz, sho’lkemlestiriwshilik qabileti ,xizmetti payda etesiz.Eger terek joqarig’a gewek jasalg’an bolsa,bul keshirilgen psixotravmalar ,operatsiyalar yaki fizikaliq ziyan belgisi.
“Payda bolmag’an haywan” testi
Ilim –izertlew metodi psixomotor oloqalar taliymati tiykarinda qurilg’an.Psixika jag’dayini sa’wleleniwi ushin motorika jag’dayi (tiykarinan ,dominant bolg’an on’ qoldin’ su’wret siziw dinamiksi) analiz qilinadi.
Sechenov aytiwina , psixika ju’zege keletug’in har qanday qiyallar ham bul menen baylanisli tendensiya ha’reket penen tamamlanadi.Eger real hareket qandayda bir sebepke ko’re a’melge aspasa tiyisli islerdi amelge asiriw ushin zaru’r bolg’an ma’lim sharti toplanadi.Ma’selen,Qorqiw payda qiliw yaki insanda keskinlikti ju’zege keltiredi,sebebi qorqiwg’a juwap riyaktsiyasi sipatinda adam ju’girip qashiwi yaki qoli menen qorg’aniwi mumkin.
Ha’reket tendensiyasi fazada jo’neliske iye boladi, uzaqlasiw, jaqinlasiw, o’zine tartiw,engesiw,tuwrilaniw,ko’teriliw ham tag’i basqa. Su’wretti sizip atirg’an da qag’az beti faza modelini sa’wlelendiredi ham bulshiq et jag’dayi menen birgelikte ol fazag’a bolg’an mu’nasibetini ,yag’niy payda bolg’an tendensiyani qayd etedi.
Faza ,o’z nawbetide ,keshirmenin’ sezimlik tusi ham waqti dawiri (ha’zirgi,o’tken,kelesi)menen sonday aq , barliq penen jumis psixikanin’ ideal-pikirlik jumis rejesi menen baylanisli.Subiekttin’ arqa ta’repindegi ham shep ta’reptegi faza o’tmish ham xizmmetsizlik(qiyal,rejestiriw ham oni a’melge asiriw ortasindag’i aktiv ornatiw joqlig’i) menen baylanisli. On’ ta’reptegi ham joqaridag’i faza-keleshek ham xizmet penen baylanisli.
Qag’azdagi faza modeldin’ shep ta’repi ham pa’ski bo’legi sa’lbiy depressive sezimler, isenimsizlik ham substlik penen, on’ ta’repi ham joqarg’i ta’repi jaqsi sezimler ham energiya, xizmet ham hareket konkretligi menen baylanisli.
Test materiallarini analiz etiwde psixomotor aloqalar ham fazada munasibetler,tomedegi nizamliqlardan tisqari simvollar ham simvolik geometrik elementler ham ko’rinisler menen islewini ko’rip analiz etiledi.
O’z harakterine ko’re “ Payda bolmag’an haywan” testi Proyektiv testler quramina kiredi.O’z quramina ko’re bul test jollanma beriwshi test esaplanadi ham oni jeke halda qollanbastan basqa metodlar menen birgelikte miwapiqtir. Ko’rsetpe:Payda bolmag’an haywandi oylap tabin’ ham de oni joq at penen atan’.
“Tamamlanbag’an gapler”
“Tamamlanbag’an gapler” metodi psixodiognostik moqsetlerde ken’ qollanip kelinbekte.Onin’ bir neshe tu’rli variantlari amelde qollanip kelinbekte. Qollaniw maqsedi: Atag’a mu’nasibet , o’zine mu`na’sibet,a’melge asirilmag’an imkaniyatlar,qol astindag’i adamlarg’a munasibet , keleshekke munasibet. Joqari lawazimdag’i adamlarg’a mu’nasibet , qorqiw ha’m doslarg’a mu`nasi`bet,o`tmishge mu`nasibet , qarama-qarsi` ji`ni`stag`i adamlarg`a mu`nasibet, ji`ni`siy mu`nasibet , shan`araqqa mu`nasibet , kasibleslerge mu`nasibet Metodikanin’ du’zilisi: To’mendegi usinis etiletug’in variant tiykarinda ta’rtip penen ga’plerdi toltirin’.Metodikanin’ quraminda 60 qa tamamlanbag’an ga’pler keltirilgen bolip,olar 13 toparg’a ajiratilg’an. Waqt: Metodikani ( testlestiriwdi, na’tiyjelerdi qayta islewden tisqari) o’tkiziw ushin 20minuttan bir neshe saatqa shekem sariplaw mu'mkin ( sinaliwshinin' shaxsina qarap). Ko’rsetpe: Test blankide keltirilgen keltirilgen so’zliklerdi bir yaki bir neshe so’zlerden paydalang’an halda ga’pti tamamlaw kerek.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
