I. H. Hamdamov, S. A. Abilova hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

8.0rganizmning o ‘ziga xosligi (spetsifikligi). 
Bu istagan organizm ga 
xos xususiyatdir, natijada h ar b ir organizm o ‘ziga xos shakldagi o ‘lcham da 
b o ‘ladi. Organizm tuzilishining asosida hujayra yotadi.
0 ‘z navbatida hujayralar t o ‘qim alarga birlashgan, to ‘qim alar birlashib 
organlam i, organlar esa o rg anlar sistem alarini hosil qiladi. O rganizm
b o ‘shliqda tasodifan tarqalm agan, aksincha, organizm lar birlashib p opul- 
yatsiyalarni, populyatsiyalar esa biotsenozlarga birlashgan b o ‘ladi. Biotse- 
nozlar esa abiotik m uhit bilan birgalikda biosferaning asosiy qismi b o ‘lgan 
ekosistem alam i hosil qiladi.
9.Tizim tartibi. 
Tiriklik uchun faqatgina uni hosil qilgan kimyoviy reak­
siyalarning murakkabligi em as, balki bu reaksiyalarning m olekulyar dara- 
jada, m a’lum bir tartibda o ‘tishi, yangi tizim ning hosil b o ‘lishi m uhim dir. 
Tartibsiz harakatdagi m olekulalardan m a ’lum bir tartibdagi organizm ti- 
zim ining hosil b o ‘lishi tiriklikning eng m uhim xususiyatlaridan biridir.
lO.Organizmlarning biriigi (uzluksizligi) va diskretligi (boiinganligi). 
O r­
ganizm yagona (uzluksiz) tuzilgan, biroq bajaradigan vazifasi va tuzilishiga 
ko‘ra u bo'lingan (diskret) b o ‘lishi ham mumkin. Masalan, hayot uzluksiz 
yagona, chunki u nukleproteidlardan tuzilgan, shu bilan birgalikda u bo‘lingan 
bo'lib, nuklein kislotalari va oqsillardan tashkil topgan.
N uklein kislotalari va oqsillar ham o ‘z navbatida yagona (uzluksiz) tu-
130

---

zilishga ega, biroq u lar h am yana bo'lingan b o ‘ladi, ya’ni ular nukleotid va 
am inokislotalardan tuzilgan. Yoki m itoz bo'linish uzluksiz va u o ‘z navbat­
ida bo'lingan bo'ladi. Istagan organizm yagona bir sistemani hosil qilsa, o ‘z 
navbatida yana diskret b o ‘lib, hujayra, to ‘qim a, organ, organlar sistem a- 
lariga o ‘xshash birliklaiga ajralgan b o ‘ladi. Organik dunyo ham yagona siste­
m ani hosil qiladi. C hunki bir organizm ikkinchi organizm hayoti bilan 
uzluksiz bog‘liq. Biroq u yana b o ‘lingan yoki diskret bo'ladi. Chunki organik 
dunyo ham ayrim organizm lar,yig‘indisidan tashkil topgan.