I. H. Hamdamov, S. A. Abilova hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi


Hujayraning shakli va katta-kichikligi. Organizmlardagi hujayra miq­



Download 6,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/135
Sana28.04.2022
Hajmi6,21 Mb.
#586386
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   135
Bog'liq
Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi. Hamdamov I.H, Abilova S.A

Hujayraning shakli va katta-kichikligi. Organizmlardagi hujayra miq­
dori. 
H ujayraning katta-kichikligi h ar xil b o 'lib , u 0,1—0,25 m kr dan 
(bakteriyalar) to 155 m m (straus tuxum lari) gacha boradi. K o'pchilik eu ­
kariotlarda hujayra 10—100 m kr kattalikda bo'ladi, hayvonlarda eng kichik 
hujayra 4 mikronga teng bo'ladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqda taxm inan 2 mln. 
hujayra bo'lib, b itta hujayraning og'irligi 0,00000001(10“s) gram m , di-
127


am etri esa 0,02 m m (20 m kr) ga teng b o ia d i. Yopiq urug‘li o ‘simJiklaming 
hujayralari 7—9 m krdan 90 m etigacha b o ‘ladi. G ‘amlovchi to ‘qim alam ing, 
parenxem a hujayraning kattaligi b u n d an ortiqdir. M asalan, po m id or, ta r- 
vuz, lim on va shu kabi o ‘sim liklam ing sharbatli mevalaridagi hujayralar- 
ning kattaligi 1 m m va undan ham k o ‘proq bo'lishi m um kin. P o 'stlo q tola- 
larining prozenxem a hujayralari o ‘zining katta hajmi bilan ajralib turadi. 
M asalan, zig‘ir va k anop o ‘simliklaridagi prozenxem a hujayralarining k at­
taligi 2 0 -4 0 m m , chayon o ‘tniki 80 m m , jam i o ‘sim liklam ing hujayralari 
esa 200 m m ga tengdir. C higitning bir hujayrali tukchalarining uzunligi 
3 3 -4 4 m m ni tashkil etadi, hujayralam ing shakli k o ‘pincha ularning b aja­
radigan vazifasiga bog'liqdir. M asalan; muskul hujayralari c h o ‘ziq, qoplov- 
chi t o ‘qim a hujayralari k o ‘pburchakli, nerv hujayrasi k o ‘pgina o ‘sim talar 
hosil qilganligi uchun yulduzsimon shaklda bo'ladi. Erkin harakatda bo‘luvchi 
eritrositlar yum aloq b o ‘lib, b a’zan am yobasim on shaklda ham uchrashi 
m um kin. 0 ‘simlik hujayralari shakl jihatidan asosan parenxem a va p ro zen ­
xem a hujayralargabo‘linadi. Birinchi tipdagi hujayralam ing uch oMchovi 
(uzunligi, kengligi va balandligi) taxm inan bir xil. Prozenxem a hujayralar 
esa uzunasiga cho‘zilgan va ikki tom oni uchlangan b o ‘ladi. Organizm tarkibida 
hujayra bittadan (protistlarda) to m illiardgacha uchrashi m um kin.
A D A B I Y O T L A R :
1.Глеба Ю.Ю., Ситник K.M. Клеточная инженерия растений. -К. 1984.
2.Грин, Стаут У., Тейлор Д. Биолошя.Том 1. -Москва. Мир, 1990. сгр.210-241.
З.Ченков Ю.С. Обзор цитология. 2 изд. — М.: 1984.
4.Hamdamov I. va boshqalar. Botanika asoslari. —Toshkent. “Mehnat“ nashriyo­
ti, 1990. 13-59-betlar.
5.Хем А., Кармок Ф. Молекулярная биология клетки. Т. М. 1986.

Download 6,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish