7. Мантиқий амаллар.
Мантиқий амаллар мантиқий катталикларга тадбиқ қилинади ва натижа ҳам мантиқий типли бўлади. Мантиқий амалларда битта not унар амал ва учта and, or, xor бинар амаллар мавжуд. Мантиқий амалларни қуйидаги жадвал асосида тушунтирамиз:
X
|
y
|
x and y
|
x or y
|
x xor y
|
True
|
true
|
true
|
True
|
false
|
True
|
false
|
false
|
True
|
true
|
False
|
true
|
false
|
True
|
true
|
False
|
false
|
false
|
False
|
false
|
X
|
not x
|
True
|
False
|
False
|
True
|
8. Муносабат амаллари.
Муносабат амали иккита катталикни таққослаш учун ишлатилади. таққосланаётган катталиклар ҳам бирбирига таққосланадиган бўлиши ва бир хил типли бўлиши шарт. Натижа эса мантиқий типли бўлади.
Муносабат амаллари «=» тенг, «<>» тенг эмас, «>» катта, «<=» катта эмас, «<» кичик, «>=» кичик эмас.
Масалан, 5 <= 3 ифоданинг натижаси false бўлади.
9. Амалларнинг бажарилишидаги имтиёзлар.
Turbo Pascal тилида амалларнинг бажарилишидаги имтиёзлар математика фанидаги амалларнинг бажарилиши тартиби билан деярли бир хил. Амалларнинг бажарилиши тартибини қуйидагича изоҳлаш мумкин.
1) қавс ичидаги амаллар;
2) стандарт функциялар;
3) not, , /, div, mod, and, shl ва shr;
4) қўшиш, айириш, or, xor амаллари;
5) барча муносабат амаллари ва in.
Мустаҳкамлаш учун саволлар
1. Қандай катталиклар константалар деб юритилади?
2. Қандай константалар бутун константалар деб юритилади?
3. Ҳақиқий константалар қандай ёзилади?
4. белги ва сатр кўринишидаги константаларни тушунтириб беринг.
5. Арифметик функцияларни шартли равишда қандай турларга ажратиш мумкин?
6. Pascal тилида амаллар қандай кетмакетликда бажарилади?
Таянч тушунчалар: константа, бутун константа, ҳақиқий константа, сатр константа, арифметик функция.
Адабиётлар: [1],[2],[3],[5],[6],[7],[8],[9],[10]
4мавзу
Фармойишлар
Режа:
1. Ўзлаштириш фармойиши.
2. Ўқиш фармойиши.
3. Чиқариш фармойиши.
4. Шартли ўтиш фармойиши.
5. Мураккаб фармойиш.
6. Белги.
7. Шартсиз ўтиш фармойиши.
8. Мураккаб шартлар.
1. Ўзлаштириш фармойиши.
Ўзлаштириш фармойишида ўзгарувчидан сўнг «:=» белгиси ёзилади.
Бичими: x:=a; бунда x идентификатор, a ифода, хусусий холда сон бўлиши мумкин.
Масалан, SUM:=SQR(x)+2.
2. Ўқиш фармойишилари.
Клавиатурадан киритилган маълумотларни ўзгарувчиларга ўзлаштириш учун read ўқиш фармойиши ишлатилади. Бичими READ (x1[, x2[, …]]). Бунда қавс ичидаги ўзгарувчилар иҳтиёрий сонда бўлиб, улар бир бирлари билан вергул ёрдамида ажратиб ёзилади. Киритилаётгн ўзгарувчилар қиймати алоҳида сатрларга ёзилиши керак бўлса фармойиш номига ln қўшимчаси қўшиб ёзилади.
Масалан, Readln(x).
Do'stlaringiz bilan baham: |