I bob. Psixologik-pedagogik paradigmalarning maqsad va vazifalari bilan aloqasi

Ikkinchi bob buyicha xulosalar
Demak, o'qituvchi dars jarayonini yaxshi tashkil qilishi uchun nafaqat bilimli, balki pedagogik mahorat va pedagogik texnikani yaxshi egallagan bo'lishi lozim. U o'quvchiga qachon va qanday ta'sir o'tkazishni bilishi, shu bilan birga ozroq kuch sarflab, ko'proq natijaga erishish yo'llarini izlashi lozim. Savol berish ham bir san'at bolib, o'qituvchi buni chuqur anglashi va o'quvchilarga ham singdirishi lozim. Jo'yali savolga qandaydir tushunib yetilmagan teranlik bo'lib, o'quchilarni izlanishga, asar mutolaasiga chorlaydi. O'zaro hamkorlik pedagogikasi o'qituvchi va o'quvchi orasida hamfikrlilik, ishonch, o'zaro yordam, ijodiy hamkorlik muhitini yaratadi. Bu esa o'z navbatida, yoshlar tomonidan haqiqiy insoniy qadriyatlarni anglash va e'tirof etishni kafolatlatlaydi. Boshlang'ich sinf o'quvchilariga ta'lim va tarbiya berishning murakkab vazifalarini hal etish o'qituvchining g'oyaviy e'tiqodi, kasb mahorati, san'ati, iste'dodi, ijodiy faoliyati va madaniyatiga hal qiluvchi darajada bog'liqdir. Mazkur ishlarni amalga oshirishda har bir o'qituvchi, eng avvalo, tashkil qilinadigan darsning mazmunini chuqur o'rganishi, uning natijalariga jiddiy e'tibor berishi va bu bilan o'quvchi shaxsiga ijobiy ta'sir etishga intilmog'i, Vatanga muhabbat, milliy g'urur, Vatan ravnaqi uchun xizmat qilish, qolaversa, ona tabiatni asrash kabi sifatlarni yanada rivojlantirish yo'llarini izlamog'i lozim.


XULOSA

Xulosa qilib aytganda qisman izlanish xarakteriga ega bo`lgan asarlar shu bilan ajralib turadiki, ularni amalga oshirish jarayonida o`quvchilar batafsil ko`rsatmalardan foydalanmaydilar, ularga kerakli harakatlarni bajarish tartibi berilmaydi; bunday ishlar talabalardan material va metodikani mustaqil tanlashni, ishni bajarish usullarini tanlashni talab qiladi. Izlanish xarakteriga ega bo‘lgan ishlarda talabalar nazariy bilimlari asosida o‘zlari uchun yangi bo‘lgan masalani yechishlari kerak. Laboratoriya ishlarini va amaliy mashg'ulotlarni rejalashtirishda reproduktiv, qisman qidiruv va qidiruv vazifalarini birlashtirish mumkin.

Ta`limiy paradigmalarning mazmun mohiyati tashkil etish shakllari: Talabalarning o'z-o'zini bilish maqsadida psixologik testlar bajarishi amaliy mashg'ulotning ushbu shakliga xos misoldir. Ta`limiy paradigmalarning mazmun mohiyati tashkil etishning guruh shaklida bir xil ish bir necha kishidan iborat kichik o'quv guruhlarida amalga oshiriladi. Psixologik eksperimentlarni juftlikda (tajribachi-sub'ekt) yoki uchlik (tajribachi-registrator-sub'ekt) o'tkazish psixologiya fanidan ko'plab laboratoriya ishlarini o'tkazishning tipik sxemasidir. Bajarilgan ish bo'yicha hisobotning tuzilishi vazifa turi va etakchi didaktik maqsad bilan belgilanadi. Ishlarning bajarilishi uchun hisob-kitoblar kredit shaklida yoki differentsial tarzda belgilanishi mumkin. Bu yerda talaba eksperimental psixologiya asoslari bilan amalda tanishadi, unda eksperimentga kasbiy qiziqish uyg‘otadi, eksperimentlar o‘tkazishda ilk amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘ladi, bir qancha klassik usullarni ishlab chiqadi. Psixologiyaning eksperimental usullari bilan amaliy tanishish psixologiyani eksperimental fan sifatida yanada to'liq va chuqurroq o'zlashtirishga yordam beradi. Ta`limiy paradigmalarning mazmun mohiyati talabalarga instrumental usullardan foydalangan holda diagnostika tekshiruvidan o'tish, ularni poligraf (yolg'on detektori) ishi bilan tanishtirish imkoniyatini berish tavsiya etiladi. Psixologik eksperiment bilan muvaffaqiyatli tanishish faqat ma'lum qoidalarga rioya qilingan taqdirdagina mumkin, bu esa o'quvchilar e'tiborini jalb qilishi kerak. 1. Talabani nazariyaning zarur masalalari, fanda mavjud natijalar, bo‘lajak tajriba metodologiyasi, matematik ishlov berish uchun texnik jihozlar va apparatlar bilan oldindan puxta tanishtirish zarur. 2. Laboratoriya mashg’ulotlari vaqti qat’iy cheklanganligi sababli talabalar o’z mehnat vazifalarini aniq bilishlari va bajarishlari shart. Oddiy eksperimental guruhda bu eksperimentator, kuzatuvchi, yordamchi, sub'ektdir. H. Laboratoriya ishini loyihalash va tahlil qilishda yakuniy xulosalarni shakllantirish va argumentatsiya qilishga alohida e’tibor qaratish lozim. Ushbu xulosalar o'qituvchi tomonidan test yoki imtihonlarda hisobga olinadi. Oddiy sinfda siz maxsus jihozlarni talab qilmaydigan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazishingiz mumkin. Bu asosan diagnostik testlar bilan ishlaydi, buning uchun topshiriq matnlari va javob shakllari bo'lishi kifoya. Bu erda tashxis qo'yish, individual va guruh natijalarini qayta ishlash va sharhlash ko'nikmalari amalda qo'llaniladi. Talabalarning darsga tayyorgarlik darajasini ekspress-nazorat qilish uchun topshiriqlarning ishlab chiqilishi ham darslarni o'tkazish samaradorligini oshiradi. Buning uchun, masalan, dasturlashtirilgan yoki hatto avtomatlashtirilgan test nazorati, og'zaki yoki yozma tekshirish uchun qisqa va ixcham savollarni belgilashdan foydalanish mumkin. Ta'lim psixologiyasida o'rganish o'quvchining tashqi va ichki faoliyatini rag'batlantirish va boshqarish jarayoni sifatida ta'riflanadi. Uning maqsadi ma'lum bilim, ko'nikma va qobiliyatlarni shakllantirish, kognitiv qobiliyatlarni rivojlantirish va shaxsiy xususiyatlarni tarbiyalashdir. Bu ikki tomonlama jarayon bo‘lib, bunda o‘qituvchi ham, talaba ham birdek faol bo‘lishi kerak. Shuni hisobga olgan holda, darsning psixologik tahlili ikki jihatni aks ettirishi kerak: o'qituvchining faoliyati va o'quvchi faoliyati ularning o'zaro bog'liqligi, shuningdek, bu holda asosiy vazifa - o'qitish, rivojlantirish va tarbiyalash qanday hal qilinishini aniqlash. Bizning fikrimizcha, uning yanada aniq va tulik ahamiyatini qo`yidagicha ochib berish mumkin: Ta’lim o`zini madaniyatlar dunyosida faraz qilish orkali insonda olam manzarasini yaratish, insonning tabiat, boshqa odamlarga, jamiyat, o`z-o`ziga bo`lgan munosabatlar tizimini shakllantirish sifatida karashadi. Inson uzining ongi, irodasi, xis-tuygusi, bilish imkoniyatlari orqali madaniy kadriyatlarni utkazadi, buning natijasida individual ijodiylik shakllanadi. Bunday individualllikning namoyon bulishining uziyok nafakat madaniyatning merosiyligini, iste’mol qilinishini, balki rivojlanishini xam anglatadi. Bunday tushunish pedagogikadagi yangi paradigma - shaxsga yunaltirilgan ta’lim asosini tashkil etuvchi jamiyatdagi yangicha qadriyatlar - shaxsning o`zini-o`zini rivojlantirishi, o`ziga-o`ziga ta’lim berishi va o`zini-o`zi loyihalashning namoyon bo`lishini aks ettiruvchi madaniyat bilan uygunlik tamoyilini shakllanishiga olib keladi.