I bob. Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarining rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari

4-rasm. Ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarning raqobatbardoshligi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining raqobatbardoshligi o‘rtasidagi bog‘liqlik¹⁰

Fermer xo‘jaliklarining raqobatbardoshligining asosiy shart-sharoitini raqobatbardos h mahsulot etishtirish, ishlab chiqarish va sotish tashkil etadi. Biroq, ularni sotishi uchun bozorda samarali ishni tashkil etish zarur, ya’ni “fermer xo‘jaliklarning raqobatbardoshligi” deganda xo‘jalikning bozordagi joriy holati, birinchi navbatda,bozordagi hissasi va uning o‘zgarish tendensiyalari nazarda tutiladi.

Bundan kelib chiqib fermer xo‘jaliklari va ular etishtiradigan mahsulotlariga xos “raqobatbardoshlik” tushunchasining quyidagi alomatlarini ajratish maqsadga muvofiq bo‘ladi¹¹:

1. Raqobatbardoshlik bozorda namoyon bo‘ladi.

2. “Raqobatbardoshlik” tushunchasi universallik xususiyatga ega bo‘lib, ham bozor munosabatlari ob’ekti (tovar, xizmatlar) va ham sub’ekti (xo‘jalik, tarmoq, umuman mamlakat miqyosida) ga tarqatiladi.

3. Raqobatbardoshlik ko‘p darajalilik xususiyatga ega.

4.Raqobat muhitining doimo o‘zgarib turishi sababli xo‘jalik yurituvchi ob’ekt va sub’ektlarining raqobatbardoshligi harakatchan va beqarorlik holatda bo‘ladi.

5. Raqobatbardoshlik nisbiy o‘lchamdirki, uning qiyoslash negizini raqobatchilarning o‘xshash ko‘rsatkichlari tashkil etadi.

6. Raqobatbardosh mahsulot va korxona o‘zaro bog‘liq tushunchalardir, chunki, korxona o‘z tovar va xizmatlari orqali raqobatdoshlikning bilvosita ifodalovchisi hisoblansa, korxona raqobatbardoshligi esa o‘z navbatida mahsulot raqobatbardoshligini aniqlashda foydaniladigan tavsiflovchilardan farq qiladigan baholovchilar vositasida aniqlanadi.

Qayd qilish joizki, raqobatbardoshlikni muhim jabhasini raqobatbardoshlik afzalliklarining mavjudligi tashkil etadi. Raqobatbardoshlik afzalliklari – bu raqobat kurashida g‘oliblikka erishish imkonini beradigan va biznes uchun strategik muhim bo‘lgan, xo‘jalikning nodir moddiy va nomoddiy aktivlaridir. Fermer xo‘jaligi bozorda yo‘lboshchi bo‘lishi uchun raqiblariga nisbatan faolroq bo‘lib, xarajatlarini pasaytirishda, narxlarni o‘rnatishda, ishlab chiqarish va sotish tizimida innovatsiyalarni qo‘llash sa’y- harakatlarini qilib turishi lozim.