I bap. Teoriyalíq bólim

M A Z M U N Í

	KIRISIW	2
	I BAP. TEORIYALÍQ BÓLIM
1.1	Terbelmeli háreket haqqında túsinik. Matematikalıq, fizikalıq hám prujinalı mayatnikler	5
1.2	Mexanikalıq tolqınlardıń ortalıqta tarqalıwı. Elektromagnit tolqınlar. Ultra hám infraseslerden turmısta hám texnikada paydalanıw	9
1.3	Laboratoriya jumısların shólkemlestiriwde kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw usılları	13
1.4	Fizikadan vertual laboratoriya jumısların ótkeriw usılları	19
	II BAP. «TERBELISLER HÁM TOLQINLAR» bólImin oqÍtÍw metodikasÍ
2.1.	Házirgi dáwirde fizika pániniń bilimlendiriwdegi áhmiyeti.	25
2.2.	«Terbelisler hám tolqınlar» teması boyınsha sabaq islenbesi.	27
2.3.	Laboratoriya jumısı: matematikalıq mayatnik járdeminde erkin túsiw tezleniwin anıqlaw	36
	JUWMAQLAW	43
	Paydalanılǵan ádebiyatlar	46

Kirisiw.
Jumıstıń aktuallıǵı. Búgingi kúnde ilimiy texnikanıń, islep shıǵarıwdıń rawajlanıwı menen ulıwma bilim beriw tarawlarında da úlken ózgerisler júz bermekte. Rawajlanıp atırǵan informatsion texnologiyalar, komp`yuterlestiriw hám komp`yuter tarmaqları tiykarında bilim beriw protsessin támiyinlew baslı wazıypalardan bolıp sanaladı. Jaslardıń intellektual sıpatın úyrengen halda olar menen turaqlı jumıslar alıp barıw, ásirese oqıw protsessinde jańa texnologiyalardan paydalanıw, dástúriy hám dástúriy bolmaǵan oqıtıw usıllarınan paydalanıw baslı maqsetimiz bolıp tabıladı.
Elektromagnit tolqınlardı úyreniwge Akademiyalıq litseylerdiń fizika kursı oqıw baǵdarlamasında 36 saat waqıt ajıratılǵan. Bunda oqıwshılarǵa elektromagnit tolqınlardı payda etiw, taratıw hám qabıl etiw máseleleri úyretiledi. Elektromagnit tolqınlar dáslep ózgermeli elektr hám magnit maydanlarınıń arasındaǵı baylanıstı úyreniwden baslanadı. Sonıń ushın Maksvell tamanınan teoriyalıq kóriniste berilgen elektromagnit maydannıń birligi, onı tájiriybede sıpatlaw, Gerts tájiriybesi hám radio baylanısılardıń fizikalıq tiykarların oqıwshılarǵa úyretiw jumısta inabatqa alınǵan.
Kóplegen mámleketlerde fizika oqıtıwǵa qoyılatuǵın maqsetler derlik birdey: Oqıw páni boyınsha ilimiy hám texnikalıq sawatlılıq tiykarların qáliplestiriw; dóretiwshilik qábiletlerdi rawajlandırıwdı támiyinlew, ilimiy pikirlewdi qáliplestiriw, túrli derekler (ádebiyatlar, eksperimentler hám t. b ) járdeminde ǵárezsiz bilim iyelew kónlikpelerin rawajlandırıw. Derlik barlıq mámleketlerde oqıtıwshılar iskerligi xarakterin ózgertiw háreketleri ayqın kózge taslanıp atır: bilimlerdi ápiwayı usılda beriwden biliw procesin basqarıwǵa úyretiwge ótilmekte. Tiykarǵı itibar oqıwshılar biliw xızmetlerin támiyinleytuǵın sabaqlıqlar mazmunın ózgertiwge (eksperimentler, túrlishe óz-betinshe tapsırmalar hám basqalardı kóbeytiw), oqıw processin shólkemlestiriwdiń formaları, usılları hám metodlarına qaratılıp atır. Modellerden sanalı hám keń paydalanıw, ilimiy izertlew metodların úyreniw, tarıyxıylıq hám basqalar metodologiyalıq bilimler retinde zárúrli áhmiyetke iye boladı.
Búgingi kúnde bilimlendiriw mákemelerinde fizika pánin oqıtıw sapasın asırıw, tálim procesine zamanagóy oqıtıw usılların engiziw, intalı oqıwshılardı tańlaw, miynet bazarına básekege shıdamlı qániygelerdi tayarlaw, ilimiy izertlew hám innovaciyalardı rawajlandırıw hámde ámeliy nátiyjelikke baǵdarlawǵa úlken itibar qaratılıp atır. Buǵan Respublikamız prezidentiniń «Fizika tarawındaǵı tálim sıpatın asırıw hám ilimiy izertlewdi rawajlandırıw shara-ilajları» tuwrısındaǵı qararı mısal bola aladı[1].
Qararda Respublikamız prezidenti tiykarǵı maqset hám wazıypaları etip tómendegilerdi belgilep berdi:

• 
  Ulıwma bilim beriw mákemelerinde fizika pánin oqıtıw sapasın asırıw, sabaqlıqlar hám oqıw qollanbaların jetilistiriw ;
  
• 
  fizika páni boyınsha kadrlardı, atap aytqanda, awıllıq jerlerdegi mekteplerdiń oqıtıwshıların tayarlaw, qayta tayarlaw hám mamanlıǵın asırıw sistemasın rawajlandırıw;
  
• 
  tálim processine zamanagóy oqıtıw usılların, sonday-aq informaciyalıq-kommunikaciya texnologiyaların keń engiziw;
  
• 
  pedagog kadrlar hám oqıwshılardıń fizika pánin biliw dárejesin bahalaw, ziyrek jaslardı anıqlaw hámde olardıń jergilikli hám xalıq aralıq pán olimpiadalarda tabıslı qatnasıw hámde belgili orınlardı iyelewdi támiyinlew;
  
• 
  joqarı oqıw orınlarında fizika pánlerin oqıtıwdıń integrativ principlerin engiziw, jańa tálim bazarında talap joqarı bolǵan qánigelikler boyınsha kadrlardı tayarlawdı jolǵa qoyıw arqalı jaslardıń fizika tálimi menen qamtıp alıw dárejesin asırıw;
  
• 
  fizika salasındaǵı ilimiy izertlewlerdiń islep shıǵarıw menen tıǵız baylanıslılıǵın támiyinlew, ekanomika tarmaqlarındaǵı máseleler sheshimine qaratılǵan ilimiy jumıslar kólemin keńeytiw;
  
• 
  ilimiy izertlewlerdiń hám innovaciya islerdiń nátiyjeliligin hám ámeliy áhmiyetin asırıw.