I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

ekzokarpiy
, 
endokarpiy
va 
mezokarpiy
deb 
ataladigan uch qavatdan iborat. Danaklilardan shaftoli, olxo‘ri, olcha va 
boshqalarda endokarpiy yog‘ochlangan hujayralardan iborat bo‘lib, uning ichida 
joylashgan urug‘ tashqi muhitning noqulay ta’siridan himoyalangan bo‘ladi. Meva 
po‘stining ekzokarpiy qatlamlari orasidagi oraliq qatlam mezokarpiy, ko‘pchilik 
hollarda qalin etli, shirali bo‘ladi. Meva po‘stining yuqorida izohlangan uchala 
qismidan perikarpiy tashkil topadi. Perikarpiy o‘simlikning turli-tuman turlarida 

---

25 
bir xil emas. Ayrim o‘simliklarda u quruq, boshqalarda etli, shirali bo‘ladi. 
Mevalar ana shu xususiyatlariga ko‘ra quruq va xo‘l meva turlariga bo‘linadi.
1.2.3.
 
Mevalarning morfologik xususiyatlariga ko’ra turlari
Yuqorida ta’kidlanganidek, meva 
to`qimasining xossalariga
ko`ra mevalar 
qurug’ va ho`l mevalarga bo`linadi. Ko`pchilik moyli o`simliklarning mevalari 
quruq mevalarga kiradi.
Urug’larning soniga
ko`ra mevalar bir urug’li va ko`p urug’li turlarga 
bo`linadi. 
Quruq va xo’l mevalar o’z navbatda yana bir necha turlarga bo’linadi. 
Qurug’ mevalarga bir urug’lilar, ikki urug’lilar, yong’oqlar, ko’saklar, 
dukkaklilar, qo’zoqlar, donlilar va boshqalar kiradi. Ho`l mevalarga - danaklilar, 
rezavorlar va boshqalar kiradi. 
Urug’cha.
Yarim yog’ochsimon urug’ atrofiga ega bo`lgan bunday mevalar 
zich po`stloqli meva ichida bitta urug’ erkin joylashgan bo`ladi. Yetilish vaqtida 
urug’ ajralmaydi va meva bilan birga tushadi. 
Urug’chaning o`ziga xos turi kungaboqar urug’i hisoblanadi. Urug’chani 
meva qobig’i mustahkam o`rab turadi va yoq-moy zavodlarida urug’chani meva 
qobig’idan ajratish uchun maxsus texnologik jarayon amalga oshiriladi. Maxsar 
urug’lari ham urug’cha hisoblanadi.
Qo`shurug’cha
. Urug’chadan farqli tarzda qo`shurug’cha ikki uyali
tugunchada hosil bo`ladi, yetilish vaqtida ikkita urug’chaga ajraladi. Urug’lardan 
har biri urug’chalar erkin joylashgan ochilmagan mevadan iborat. Qo`shaloq 
urug’chaga efir moyli o`simlik kashnich (koriandr) misol bo`ladi.