Hzamatjon RfiHlmqu kompyuter imvistikasi asoslar I иЛК: 519. 711 32. 973 R33

Gipertekst - kompyuter l.ngvistikasida inqilobiy o'zgarish yasagau tex- nologiya. Gipertekst g'oyasi AQSH prezidenti F.Ruzveltmng fan va ta'lim bo'yicha maslahatchisi Vannevar Bush nomi bilan bog'liq bo'lib, u foydalanuv- chiga matn va uning fragmentlarini turli assotsiativ munosabatlar asosida bog'lashga imkon beruvchi «MEMEKS» tizimini nazariy jihatdan asoslab ber- di. U 1945-yilda «The Atlantic Monthly» jurnalida «Memeks» deb atalgan kela- jakdagi xayoliy qurilma haqida «As We May Think» («Biz o'ylaganimiz kabi») nomli maqola e'lon qildi V.Bush o'sha qurilmani kutubxonadagi har qanday hujjatlar yozishmalar, kitoblarni displeyda ko'rsatib bera oladigan, cheklanma- gan mikrofilmlarga ulangan elektromexanik stol sifatida tasvirlaydi. Kompyu­ter texniKasining yo'qligi bois loyihaning amalda qo'llanishi bir oz keyinga surildi. «Gipertekst» termini 1965-yil T.Nelson tomonidan ilmiy iste'molga olib kiril- gan. 1992-yilda birincln marta gipertekst World Wide Web (xalqaro to'r)ga tat­biq etildi.
Gmeitekst bu shunday matnki, u kompyuterda boshqa matnlarga giperhavola- lar yordamida bog'lashga imkon beradi Bunda u o'quvchiga faqat matnlar usti- da emas, balki turli xil jadvallar, sxemalar, rasmlar, videoroliklarda ham erkin navigatsiya qilish imkonini beradi. Asosan, gipertekst World Wide Web (Xalqaro o'rgimchak to'ii) strukturasi.ii ko'rsatuvchi tushuncha bo'lib u orqali Internet tizimida informatsiya tarqalishida qulaylik. osonlik, optimallik ta'minlanadi. In­ternet olami virtual olam sanalgani uchun biz undagi birinchi olamdan ikkinchi oiamga hecn qanday to'siqlarsizo'ta olamiz. Mana shu virtualhkni bizga ta'minlab beruvchi tizim gipertekst tizimidir. Demak, gipertekst texnologiyasi bizga infor­matsion massivni tezkor ko'rib chiqish (brauzing), muayyan informatsiya yoki matn fragmcntlariga tezkor havola qilish, gipertekst bo'yicha erkin navigatsiya qilish, gipertekstni yangi informatsiyalar bilan boyitib borish kabi optimal im- koniyatlar yaratib beradi.