Hususiy kapital hisobi va auditi

Korporativ obligatsiyalar bilan bog’liq xo’jalik jarayonlarining emitentdagi hisobi

Obligatsiyalarni chiqaruvchi emitent - jamiyat obligatsiyalarni emissiyasi va joylashtirilishi bilan bog’liq xo’jalik jarayonlarini quyidagi schyotlar yordamida aks ettiradi:

• 
  0960 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar» obligatsiyalarni qoplanish davri davomida xarajatlarga taqsimlanadigan obligatsiyalarni nominal qiymatidan past narxda sotishdagi chegirmalar bo’yicha;
  
• 
  3220 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha kechiktirilgan xarajatlar» obligatsiyalarni qoplanish davri davomida xarajatlarga taqsimlanadigan obligatsiyalarni nominal qiymatidan past narxda sotishdagi chegirmalar bo’yicha;
  
• 
  6220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi kechiktirilgan daromadlar» obligatsiyalarni qoplanish davri davomida daromadlarga taqsimlanadigan obligatsiyalarni nominal qiymatidan yuqori narxda sotishdagi mukofotlar bo’yicha;
  
• 
  6830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» yoki 7830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» - olingan summaga;
  
• 
  9530 - «Foizlar ko’rinishidagi daromadlar» yoki 9590 - «Moliyaviy faoliyatning boshqa daromadlari»;
  
• 
  9610 - «Foizlar ko’rinishidagi xarajatlar».
  

Qimmatli qog’ozlarni chiqarish va joylashtirish bilan bog’liq xarajatlar, xususan qimmatli qog’ozlar emissiya risolasini tayyorlash, blankalarni tayyorlash va xarid qilish, qimmatli qog’ozlarni ro’yxatdan o’tkazish va shunga o’xshash boshqa xarajatlar moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar tarkibiga qo’shiladi.
Depozitariylarning xizmat haqi hamda respublika byudjetiga ro’yxatga olish yig’imi to’lash boshqa operatsion xarajatlar tarkibiga qo’shiladi:
Debet 9430 - «Boshqa operatsion xarajatlar» schyoti;
Kredit 6010 - «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar» schyoti;
Kredit 6410 - «Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)» schyoti.
Obligatsiyalarning nominal qiymati bo’yicha sotilishi, qarz bo’yicha foizlarning hisoblanishi va obligatsiyalarning qoplanishi emitentda quyidagi buxgalteriya yozuvlari asosida aks ettiriladi:
a) obligatsiyalarning nominal qiymati bo’yicha sotilishi:
Debet 5110 - «Hisob-kitob schyoti» schyoti - kelib tushgan pul mablag’lari summasiga;
Kredit 6830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti - kelib tushgan pul mablag’lari summasiga;
b) qarz bo’yicha foizlarning hisoblanishi va to’lanishi:
Debet 9610 - «Foizlar ko’rinishidagi xarajatlar» schyoti;
Kredit 5110 - «Hisob-kitob schyoti» schyoti;
v) obligatsiyalarni qoplanishi:
Debet 6830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti;
Kredit 5110 - «Hisob-kitob schyoti» schyoti.

Obligatsiyalarni mukofot bilan sotish emitent tomonidan quyidagi yozuvlar yordamida aks ettiriladi:

a) obligatsiyalarni nominaldan yuqori narx bo’yicha sotilishi:
Debet 5110 - «Hisob-kitob schyoti» schyoti - kelib tushgan pul mablag’lari summasiga;
Kredit 6830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti - obligatsiyaning nominal summasiga;
Kredit 7830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti - obligatsiyaning nominal summasiga;
Kredit 6220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi kechiktirilgan daromadlar» schyoti - mukofot (ustama)lar summasiga;
Kredit 7220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar» schyoti - mukofot (ustama)lar summasiga;
b) uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlarning joriy qismini ajratilishi:
Debet 7220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar» schyoti;
Kredit 6220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi kechiktirilgan daromadlar» schyoti;
v) joriy kechiktirilgan daromadlarning bir qismini hisobdan chiqarilishi:
Debet 6220 - «Mukofot (ustama)lar ko’rinishidagi kechiktirilgan daromadlar» schyoti - mukofot (ustama)lar summasiga;
Kredit 9530 - «Foizlar ko’rinishidagi daromadlar» schyoti.

Obligatsiyalarni sotish narxi uning nominal qiymatidan past bo’lganda emitent tomonidan sotish jarayoni quyidagicha aks ettiriladi:

a) obligatsiyalarni nominaldan past narx bo’yicha sotilishi:
Debet 5110 - «Hisob-kitob schyoti» schyoti - kelib tushgan pul mablag’lari summasiga;
Debet 0960 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar» schyoti;
Debet 3220 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha kechiktirilgan xarajatlar» schyoti;
Kredit 6830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti - obligatsiyaning nominal summasiga;
Kredit 7830 - «To’lanadigan obligatsiyalar» schyoti - obligatsiyaning nominal summasiga;
b) uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlarning joriy qismini ajratilishi:
Debet 3220 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha kechiktirilgan xarajatlar» schyoti;
Kredit 0960 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha uzoq muddatli kechiktirilgan xarajatlar» schyoti;
v) joriy kechiktirilgan xarajatlarning bir qismini hisobdan chiqarilishi:
Debet 9610 - «Foizlar ko’rinishidagi xarajatlar» schyoti;
Kredit 3220 - «Diskont (chegirma)lar bo’yicha kechiktirilgan xarajatlar» schyoti.
Boshqa mablag’lar bo’lmagan hollarda obligatsiyalarni qoplash rezerv fondi hisobidan amalga oshirilishi mumkin¹⁷.

•