Hujayra yadrosi, tuzilishi, vazifalari

Yadrochaning soni vazifasi, hosil bo’lishi.

Yadrocha mustaqil tuzilma yoki organoid emas. U xromosomaning mahsuli bo'lib, interfazada faoliyat ko'rsatadi. Hujayra oqsillarining sintezi davrida yadrocha ribosomalar va rRNKni hosil qiluvchi markaz bo'lib xizmat qiladi. Yadrochalar oqsilga 80-85%, RNKga 5-10% va DNKga 1-5% boy bo'lib, bu moddalar sintezlanadigan joy hisoblanadi. Yadrochalar hujayradagi RNK sintezlanadigan markaz bo'lib, shuningdek, nukleoproteidlarni ham hosil qiladi. Yadrochalarni hosil qilishda xromosomalarning ikkilamchi belbog’lari ishtirok etadi. Amerikalik olima Mak Klintok (1902-1992) xromosomalarning bu uchastkalarini yadrocha hosil qiluvchi markaz deb atagan. Hujayradagi yadrochalarning soni yadrocha hosil qiluvchi markaz bilan bog’liq. Yadrocha tuzilishida ipsimon va to'rsimon qismlari farqlanadi. Ipsimon qismi- nukleolonema va to'rsimon diffuz qismi -amorf modda deb ataladi.

38. 
    Yadrochaning kimyoviy tarkibi.
    

Yadrochalar oqsilga 80-85%, RNKga 5-10% va DNKga 1-5% boy bo'lib, bu moddalar sintezlanadigan joy hisoblanadi. Yadrochalar hujayradagi RNK sintezlanadigan markaz bo'lib, shuningdek, nukleoproteidlarni ham hosil qiladi. Yadrochani sinchiklab o'rganish mobaynida uning tarkibi zich granulalar va ingichka fibrill tolalardan iboratligi aniqlandi. Fibrillyar komponenti markazda yig’ilib, granulalar ular atrofida joylashadi. Atrofdagi granulalar-nukleolonemani-markazdagi fibrillalar- amorf qismni tashkil etadi. Lekin ko'p hollarda tolasimon tuzilma amorf moddasiga qo'shilib yadrocha butunlay bir xil tuzilmaga ega bo'ladi.

39. 
    Yadrochaning nozik tuzilishi.
    

Yadrochani sinchiklab o'rganish mobaynida uning tarkibi zich granulalar va ingichka fibrill tolalardan iboratligi aniqlandi. Fibrillyar komponenti markazda yig’ilib, granulalar ular atrofida joylashadi. Atrofdagi granulalar-nukleolonemani-markazdagi fibrillalar- amorf qismni tashkil etadi. Lekin ko'p hollarda tolasimon tuzilma amorf moddasiga qo'shilib yadrocha butunlay bir xil tuzilmaga ega bo'ladi. Yadrochaning ultrastrukturasi RNK sintezi bilan bog’liq holda o'zgarib turadi: rRNK ning yuqori darajadagi sintezi davrida yadrochada ko'p miqdorda granulalarni ko'rish mumkin, sintez to'xtaganda granulalar soni kamayib yadrochalar zich fibrillyar tanachalarga aylanadi.

40.