Hujayra yadrosi, tuzilishi, vazifalari

Xromatin oqsili

Xromatin oqsillari quruq massaning 60-70% tashkil etadi. Bular giston va giston bo'lmagan oqsillarga ajratiladi. Giston oqsillarini xromatindan ajratib birinchi bo'lib, A.Kossel 1890 yilda o'rgangan. Gistonlar-uncha katta bo'lmagan oqsillar bo'lib, zaryadlangan lizin va arginin aminokislotalarini tutadi. Uning bu xususiyati DNK molekulasiga qattiq yopishishiga yordam beradi. Giston oqsillar 5 fraksiyadan iborat.

29. 
    Satellit DNK to’g’risida tushuncha
    

Ko'p marta takrorlanuvchi uchastkalar A-T, G-S bog’larga boy bo'lib, zichligi jihatidan ham farq qiladi.U satellit DNK uchastkasi deyiladi. Satellit DNK ning vazifasi DNK ni taxlanishida, gomologik xromosomalar konyugatsiyasida ishtirok etadi. Bular RNK traskripsiyasida ishtirok etmaydi.

30. 
    Yadro qobig’I, tuzilishi, kimyoviy tarkibi, vazifasi.
    

Yadro membranasi yoki kariolemma (lemma-qobiq) ikkita suyuq mozaikali tashqi va ichki membranalardan iborat bo'lib, ular orasida perinuklear bo’shliq joylashadi.Tashqi membrananing ba'zi joylari donador endoplazmatik to’rga o'tib uning yuzasida ribosomalar joylashadi. Yadro membranasi o'tkazuvchanlik xossasiga ega bo'lib u orqali ionlar, kichik molekulalar: aminokislota va nukleotidlar o'tadi. DNKaza kabi oqsillar yadroga erkin o'tadi. Yadro qobig‘i – ichki va tashqi membranadan iborat bo‘lib, bu membranalar perinuklear bo‘shliq bilan ajratilgan. Perinuklear bo‘shliqning eni 20-60 nm. Yadro qobig‘ida poralar bor. Yadro membranasi morfologik jihatdan boshqa hujayra ichidagi membranalardan farq qilmaydi. Uning qalinligi 7 nm bo‘lib, ikkita osmiofil qavatidan iborat. Porilarning bo‘lishi bilan yadro membranasi boshqa membranalardan ajralib turadi. Poralarning o‘rtacha soni 12000 ga yaqin yoki yadro yuzasining 15 % ini egallaydi.

31. 
    Yadro membranasining boshqa membranalar bilan bog’liqligi
    

Yadro membranasi yoki kariolemma (lemma-qobiq) ikkita suyuq mozaikali tashqi va ichki membranalardan iborat bo'lib, ular orasida perinuklear bo’shliq joylashadi.Tashqi membrananing ba'zi joylari donador endoplazmatik to’rga o'tib uning yuzasida ribosomalar joylashadi. Yadro membranasi o'tkazuvchanlik xossasiga ega bo'lib u orqali ionlar, kichik molekulalar: aminokislota va nukleotidlar o'tadi. DNKaza kabi oqsillar yadroga erkin o'tadi. Shu tarzda yadrodan tashqariga ham moddalar chiqariladi. Shuningdek yadro qobig’i orqali moddalar o'tishining yana bir yo'li membrana yuzasida o'simta paydo bo'lib, u yadro membranasi bilan o'ralib vakuol ko'rinishida sitoplazmaga chiqadi. Tashqi va ichki membranalar ba'zi joylarida birikib bu yerlarda yadro poralari joylashadi.

32.