Hozirgi o`zbek adabiy tili (Sodda gap sintaksisi)” fanidan O`quv uslubiy мajmua

Mavzu: Darak, so`roq, buyruq va istak gaplar.

Maqsad: Darak, so`roq, buyruq va istak gaplar haqidagi nazariy bilimlarni mustahkamlash va umumlashtirish.

Tanlanish asosi: Darak, so`roq, buyruq va istak gaplar va uларning sintaktik mohiyatini ifoda etishda, eng avval, gaplarda turli maqsad ifoda qilinishi, ularning har biri o`z ichida mazmunga ko`ra turlicha bo`lishiga alohida diqqat qilish kerak .

Adabiyotlar:

1. Mahmudov N., Nurmonov A. O`zbek tilining nazariy grammatikasi. – T., 1995.

2. Rasulov I. Sodda gap sintaksisi. “Hozirgi zamon o`zbek adabiy tili” kursidan metodik ko`rsatmalar va konspektiv kurs. -Toshkent, 1980 .

4. O`rinboyev B. Hozirgi o`zbek adabiy tili. - Samarqand, 1992.

5. Yuldosheva N. E.Yig’iq gapning formal-funksional talqini: filol. fan. nomz. ... diss. – Toshkent, 2010. – 119 b.

7. Haynazarova M. So`roq gaplarda shakl va mazmun nomuvofiqligi // Filol. fan. nomz. diss... avtoref. – Toshkent, 1999.

1-variant

1. Mana senga qog`oz bilan qalam, shunga sen bitta e’lon yozasan. (M.I.) 2. Qizlar hushlarini yig`ib, Munavvarning ahvolini surishtira ketishdi. (S.An.) 3. Dugonalar, hamisha sofdil, rostgo`y bo`laylik. (A.M) 4. Imtihondan besh baho oldi. 5. Men bunday voqealar to`g`risida qancha-qancha kitoblar o`qiganman. (O.Y) 6. Tog` qushlarining sayrashi, qo`ylarning ma’ragan ovozlariga jo`r bo`lmoqda. (I.R) 7. Uxlab o`tiribsanmi, xunasa?! Ming marta chaqirishim kerakmi?! (T.M.) 8. Bironta oshnasi bo`lganda, shaftoli sayliga aytmasmidi? (A.Q.)

2-variant

1. Shohim, Alisherga ozor bermang, u buyuk odam! (U.) 2. Qo`rqmangiz, xoji! – dedi. (U.) 3. Odamni bir ko`rishda ham shunchalik xotirada qoldirish mumkin ekan! (A.M) 4. G`azaldan bu kabi zavq olmagan kim? (U.) 5. Nahotki, yolg`on gap so`zlasam! (O.) 6. Voy qadrdonim, jiyanim! (Gazetadan) 7. Ajab zamona ekan! (O) 8. Men sizning odam bo`lishingizni xohlamaymanmi?! (So`zlashuvdan.)

3-variant

1. Allamahal bo`lganiga qaramay Toshpo`lat novcha Abdumavlon ovchining eshigini taqillatib boribdi. Abdumavlon chiqqan ekan, uning ham vaqtini olib, hasrat qila ketibdi:

-Eni bir qarichgina bo`lsa yetadi, - depti.

-Nima? - hayron bo`libdi Abdumavlon.

-Oqidanmi, qo`ng`iridanmi farqi yo`q - deb yalinibdi Toshpo`lat.

-Tilingni qarg`a cho`qiganmi, tushintiribroq gapirsang-chi!— xunob bo`libdi Abdumavlon. (S.A)

4 – variant

1. Hayot juda shirin narsa…(G.G.) 2. Nima bo`lganda ham, avvalgi ishimga kirib, laboratoriyaga yaqin bolishim kerak. (X.T.) 3. Unda-bunda bir eshik uchraydi, lekin och- sariq, daydi itlar ko`proq sang’ib yuradi. (O.) 4. Shu vaqtda baland bo`yli, juda ko`rkam kiyingan, ko`zlari va oq nafis yuzlari kulimsiragan, butun andomi, siymosi durust oilada tarbiya ko`rganligini tasdiqlovchi yosh xotin Annaga yaqinlashdi. (O.) 5. Otim – adib Ahmad, so`zim - pand nasihat, adab berishdan iborat, so`zim esa bu dunyoda qolib, o`zim u dunyoga ketaman. (A Y.) 6. Otning o`limi – itning bayrami. (A.Q.) 7. Bilgilkim hamma hunardan so`z hunari yaxshi. (“Qobusnoma”dan) 8 . Bo`lib o`tgan gaplarni aytib qo`ymasa mayli edi! (So`zl.)