Узбекистан Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги олий уцув юртлари талабалари



Download 9,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/70
Sana03.04.2022
Hajmi9,88 Mb.
#526811
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   70
Bog'liq
Bozor iqtisodiyoti asoslari (M.Rasulov)

И. А. Каримов.
Узбекистоннинг 
рз
истикдол ватара
1
« и ё т й у л и , 1992, 
“У збекистон” , 60-бет.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Узбеки стон х ал* х?жалиги тузулиши
(ялпи ички ма*сулот буйича, 
%
эдесобида)
Тармокдар
1990 й
1993 й
1996 й
Саноат
22,8
28,9
25,8
Курилиш
10,6
11,7
10,8
Кишлоц хужалиги
33,3
30,8
32,54
Хизмат курсатиш
34,4
31,3
31,0
Жадвалда келтирилган ракдмлардан куриш мумкинки
кдшлок; хужалиги тармокдари жуда катта урин эгаллайди. 
Саноат ва курилиш ривож топган мамлакатларга таккосла- 
ганда нисбатан жуда оркдда.
Эндиги дастлабки вазифа инкдроз тарзида юзага келган 
шахсий истеъмол бозори муаммосидир. Бунда, аввало озик;- 
овкдтлар ишлаб чикдришни изга солиб, бевосита огир ахвол- 
нинг оддини олиш, шу билан бирга энг зарур ноози*;-овк;ат 
моялари етиштиришни хал кдлишдир. Бу сохада мамлакати- 
мизда авж олаётган майда корхоналар жуда к^л келади. Бу- 
ларнинг афзалликлари шуки, кагга капитал харажатларни 
талаб кдлмайди.
Бу сохада, биринчи навбатда, майда корхоналар, айник,- 
са 
К.ИШЛОК, 
хужалик махсулотларига бирламчи ишлов берув- 
чи тармок^арнинг юзага келиши айни муддаодир. Булар фер­
мер хужаликлари, ижара асосидаги оилавий гтудрат, каса- 
начиликлар кабилардир.
Шу билан бирга катга-катта иншоотлар хам юзага кел- 
мокдаки, булар республикамиз манфаатига буйсундирила- 
ётган янги ишлаб чик,ариш тузилишини яратишда катта 
ишлар бошланганидан далолат беради. Чунончи, автомо­
биль саноатини олайлик. Асакада йирик саноат корхонаси 
барпо этилиб, бу корхонада енгил автомобиллар, шунинг- 
дек, кичик юк ташувчи машиналар ишлаб чикдриш й^лга 
к^йилган. Хоразм вилоятида катга автобуслар ишлаб чикд- 
рилиши, бундан ташк;ари Самарканд ва Тошкентда юк та­
шувчи машиналарнинг эхтиёт кдсмларини йигиштиради- 
ган катта булмаган корхоналар курилди ва улар махсулот 
бера бошлади.
Автомобиль саноати бу билан к,аноатланмай, зарур кдс- 
млар ишлаб чи^аришни хам ташкил этмокда. Бунга Кува-
www.ziyouz.com kutubxonasi


сойдаги автомашиналар учун турли хил ойналар, Самарк­
анд, Бухоро, Сурхондарё, Тошкент вилоятларвда поршень, 
хал ка, аккумулятор кабилар ишлаб чикариш йулга куйи- 
либ, уларнинг иш хажми кенгайтирилмокда. Булар респуб- 
ликамиз бозори ва ташки бозор учун автомобиллар чика­
риш муаммосини хал килищцаги жуда катта харакат ва 
унинг дастлабки натижаларидир.
Шунингдек, комньютерлар, радио-электрон товарлари 
ишлаб чикаришнинг уюштирилиши жуда эътиборга сазо- 
вор ишлар булиб, булар республика халк хужалиги, тобо- 
ра ташкил топаётган бозор икгисодиёти талабларига мос 
келади.
Металлургия тармогани, айникса кора металлургиями 
кенгайтириш йирик муаммолардан биридир. Зеро, бусиз 
халк хужалиги ривожини тасаввур этиш кийин.
Худди шундай нарсани Урмон хужалиги ва ёгоч сано- 
ати устида хам айтиш мумкин. Чунки бу тарм октулали- 
гича Россияга богликэди. Т еракчиликни кенгайтириш 
сохасидаги ф икр л ар ва бошлангич килинаётган ишлар бу 
муаммодаги илк кадамлардир. Л еки н бу тармокни хам 
бозор талаби асосида ташкил этиш жуда мухим вазифа- 
дир.
Фармакология, яъни дориворлик тармога эса бизда де- 
ярли булмаган. У факатТошкентдаги битта уртача хажмдаги 
корхона билан чегараланган эди. Бу тармокни ривожланти- 
ришда республикамизнинг имконияти катта. Масалан,хом 
ашё, илмий асос етарли. Демак, бу тарм ок буйича алохида 
хужаликлар ташкил этиш, мавжуд хом ашё ресурсларидан 
тула фойдаланиш ва бу тармокни ривожлантириш жуда дол- 
зарб масала.
Энергетикага булган талаб хам катта. Албагга, бунинг 
имкониятлари чегараланган вау доимо такомиллашиб, янги 
усуллар хисобига бойиб бориши турган гап. Лекин бунда 
бир нарсага алохида эътибор бермокчимиз, у *ам булса 
куёш энергиясидан фойдаланиш. Маълумки, республика- 
мизда бунинг илмий асослари устида кУп ишлар кдпинди 
ва яхши натижаларга эришилди. Лекин унинг саноати юза- 
га келганича йук- Ахир жахон тажрибасида жуда майда хажм- 
да куёш энергиясидан кенг фойдаланиш тажрибалари, ай- 
рим уйларни нур билан, иссик сув ва хоналарни иситиш 
махсус ускуналар билан куёш хисобига амалга оширили- 
шининг мисоли куп-ку! Бизнинг иклимий шароитимиз хам
www.ziyouz.com kutubxonasi


бунга катга имконият турдиради, албатта. Агар куёш энер- 
гиясидан фойдаланиш яхши йулга куйилса, нур устига аъло 
нур булади.
Ресиубликамизда кимё саноати дам анча ривожланган. 
Лекин у асосан бир томонлама, яъни минерал урит ва 
дашоратларга карш и задарли дорилар, бироз сунъий тола 
ва буёклар иш лаб чикаришга даратилган. Лекин бу тар- 
мокнинг асосий урни сунъий хом аш ё ва материаллар 
билан халк; хужалигини таъминлашдан иборат булиши 
даркор. Чунки саноат тараккиётини эн г чегаралаётган 
нарса зарурий хом ашё ва унинг учун зарур материаллар: 
тола, сунъий чарм , турли хил пластмассалар ва улардан 
олинадиган истеъмол буюмлари, курилиш материаллари 
ва ^оказолардир. Табиий ресурсларнинг кисдариб бори- 
ши ва саноат тараккиёт дажмига унинг бутунлай мос 
келмаслиги дамда бу тафовутнинг ортиб бориши кимё 
саноати тарм огининг тара^к^ётини зарурий вазифалар- 
дан килиб кУяди.
Кдшлок, хужалик мадаулотларига келсак, уларга бирламчи 
ишлов бериш бирмунча ривожланган. Лекин бозор талаби, 
ривож тоиган мамлакатлар даражаси нукгаи-назаридан бу 
тармокни янгидан яратиш талаб этил ада.
Бирламчи ишлов бериш саноати тармогининг вазифаси 
мадаулотни кдцоклаш, кушимча маза ва ХКД бериш, етил- 
маган моддаларнн кушиш, узок сакданиш хусусиятини бе­
риш, унинг ту л а истеъмолини таъминлаш, исроф булиши- 
нинг оддини олиш кабилар булиб, уз-узидан куриниб ту- 
рибдики, бу турридан-турри озик-овкат ресурсларини 
купайтиришдан иборатдир. Маълумки, ривож топган мам- 
лакатларда озик-овдат мадсулотлари деярли натурал х,олда 
булмай, албатта булак-булак \олида ишлов бериш ордали 
бойитилган хрлда ишлатилади.
Янги юзага келадиган бирламчи ишлов бериш саноат 
тармори ма^сулотининг сифатини кУтариш билан бирга 
далада, омборларда ва бевосита истеъмол чоридаги те- 
жам билан озик;-овк;ат етишмовчилиги муаммосини дал 
Килади.
Ишлаб чикариш нинг хом ашё етиштиришдан тайёр 
мадсулот *осил килишга йуналтиришни тезрок дал кдалиш 
дам давр такозосидир. Бунга пахтачиликни мисол келти- 
риш мумкин. М аълумки, унинг республикамиз учун 
адамияти катта ва де^кончилигимиз унга мослашган,
www.ziyouz.com kutubxonasi


унинг ривожи учун зарур имкониятлар мавжуд. Пахтачи- 
ликдан оцилона фойдаланилса, у ю ^ори даромадли тар- 
мокдир. Бундаги энг му*им нарса унинг тула тайёр ма*- 
сулотдаражасидаги комплекслилигини таъминлаш ^амда 
хом ашёлик й^налишидан кутулишдир. Бунинг учун, ав- 
вало туцимачилик саноатини кенгайтириш ва ривожлан- 
тириш, шу билан бирга тикувчиликни авж олдириш, 
жа^он бозори талаби асосида тайёр кийим лар чик,ариш- 
ни кенг к^ламда авж олдириш зарур. М аълумки, жа^он 
бозорида табиий толали кий им -кечакларга талаб жуда 
катта у юк;ори даромад манбаидир. Баъзи жамоа 
х^жа-
ликларида чет капитал ^исобига бундай комплекснинг
бирлашма корхоналарнинг барпо этила бориш и жуда 
кувончли ^олатдир. Бунинг тезда кенгайиш и мацсадга 
мувофик;.
Ипакчилик, корак^лчилик уствда х;ам шундай фикр ай- 
тиш мумкин. Ипакчилик, шойичилик, атласчилик ва улар- 
дан гузал кийимлар тикишни х,озирнинг ^зидаёк, халкд- 
миз ихтиёрига бериш мумкин. Чунки *озир буни майца 
ишлаб чи^ариш *исобига амалга ош ириш нинг т^ла имко- 
нияти мавжуд.
Рангли металлургия, айни^са олтин ва мис ма^сулотла- 
ридан фойдаланишнинг 
\ам
катта имкониятлари мавжуд, 
бундаги хом ашё й^налишининг одцини олишнинг имкони­
ятлари катта. Мевачилик, сабзавот, полизчилик кабиларда 
бу сохдца тезрок; муваффак^ятларга эриш иш мумкин.

Download 9,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish