Моделлаштириш назариясининг умумий қоидалари Физик моделлаштириш-бу … 7

Дискрет ва узлуксиз тизимлар

. Дискрет ва узлуксиз тизимлар

Чизиқли бўлмаган тизимлар орасида дискрет тизимлар класси ажралиб туради.
Дискрет тизим - бу дискрет ҳаракатнинг камида битта элементини ўз ичига олган тизим.
Дискрет элемент - бу чиқиш қиймати дискрет тарзда, яъни сакрашда, ҳатто кириш қийматлари озгина ўзгарганда ҳам ўзгарадиган элемент. Бошқа барча тизимлар узлуксиз (узлуксиз) ҳаракат тизимларига тегишли. Узлуксиз тизим (узлуксиз тизим) фақат узлуксиз элементлардан иборат, яъни кириш қийматларининг озгина ўзгариши билан чиқишлари озгина ўзгарадиган элементлардан иборат.

32. Сабабли ва мақсадли тизимлар

13. Сабабли ва мақсадли тизимлар
Тизимнинг ўз олдига мақсад қўйиш қобилиятига қараб, сабаб ва мақсадли (мақсадли, фаол) тизимларга бўлинади.
Сабабли тизимлар жонсиз тизимларнинг кенг синфини ўз ичига олади:
Сабабли тизимлар - бу аниқ мақсадга эга бўлмаган тизимлар.
Агар бундай тизим мақсадли функцияга эга бўлса (масалан, автопилот), у ҳолда бу функция фойдаланувчи томонидан ташқаридан ўрнатилади.
Мақсадли тизимлар - бу ички мақсадга қараб ўз хатти -ҳаракатларини танлашга қодир тизимлар.
Мақсадли тизимларда мақсад тизим ичида шаклланади.
Мисол. "Самолёт учувчилари" тизими ўз олдига мақсад қўйиб, йўналишдан четга чиқа олади.
Мақсадлилик элементи ҳар доим одамларни (ёки кенгроқ айтганда, тирик мавжудотларни) ўз ичига олган тизимда мавжуд. Савол кўпинча бу мақсадга мувофиқликнинг объектнинг ишлашига таъсир даражасидан иборат. Агар биз қўлда ишлаб чиқариш билан шуғулланадиган бўлсак, демак инсон омили таъсири жуда катта. Шахс, бир гуруҳ одамлар ёки бутун жамоа ўз мақсадлари учун компаниянинг мақсадидан фарқ қиладиган мақсад қўйиши мумкин.

32. Катта ва мураккаб тизимлар

14. Катта ва мураккаб тизимлар

Кўпинча "катта тизим" ва "мураккаб тизим" атамалари бир -бирининг ўрнида ишлатилади. Шу билан бирга, катта ва мураккаб тизимлар тизимларнинг турли синфлари деган қараш мавжуд. Шу билан бирга, баъзи муаллифлар "катта" тушунчасини тизимнинг катталиги, элементлар сони (кўпинча нисбатан бир ҳил) ва "мураккаб" тушунчасини муносабатлар, алгоритмлар ёки мураккаблик билан боғлашади. "Катта тизим" ва "мураккаб" "тизим" тушунчалари ўртасидаги фарқни янада ишончли асослари бор.
14.1. Катта тизимлар
"Катта тизим" тушунчаси Р.Х.Гуда ва Р.З. Маколаларнинг китоби пайдо бўлганидан кейин қўлланила бошланди. Бу атама тизимли ёндашувни ишлатишни талаб қиладиган объектлар ва муаммоларнинг асосий хусусиятларини таъкидлаш учун тизимли тадқиқотлар шаклланишида кенг қўлланилган.
Катта тизим белгиси сифатида турли хил тушунчалардан фойдаланиш таклиф қилинди:
• иерархик тузилиш тушунчаси, бу табиий равишда тизим кўрсатилиши мумкин бўлган тузилмалар синфини торайтирди;
• "одам-машина" тизими тушунчаси (лекин кейинчалик тўлиқ автоматик комплекслар чиқиб кетди);
• катта ахборот оқимларининг мавжудлиги;
• ёки уни қайта ишлаш учун катта миқдордаги алгоритмлар.

32.