Ривожланиш тамойили
Бу тизимнинг ўзгарувчанлигини, унинг ишлаб чиқиш, мослаштириш, кенгайтириш, қисмларни алмаштириш ва маълумот тўплаш қобилиятини ҳисобга олади. Тизимлаштирилган тизимнинг асоси ривожланиш, кенгайтириш, такомиллаштириш имкониятларини кенгайтиришни талаб қилади.
Марказсизлаштириш тамойили
Бу марказлашган ва марказлашмаган бошқарувнинг мураккаб тизимларидаги комбинация. Номарказлаштириш — иерархик тизимда тизим ичида содир бўладиган жараёнларни шундай қайта ташкил этишки, унда баъзи жараёнларнинг иерархиянинг қуйи даражасига кўчирилади; шунга кўра марказлаштириш билан-юқори даражага кўтарилади.
Ноаниқлик тамойили
Бу тизимдаги ноаниқликлар ва кутилмаган ҳодисаларни ҳисобга олади. ҳисоби. Тамойил шуни кўрсатадики, тузилиши, фаолияти ёки ташқи таъсирлар тўлиқ аниқланмаган тизим билан шуғулланиш мумкин.
Рўйхатда келтирилган тамойиллар умумийликнинг жуда юқори даражасига эга. Бевосита қўллаш учун тадқиқотчи уларни тадқиқ доирасига кўра аниқ мазмун билан тўлдириши керак.
Тизимларнинг синфланиши
Тизимлар жуда хилма-хиллиги сабабли уларни ўрганишда синфларга бўлиб ўрганиш катта ёрдам беради.
Таснифлаш - бу объектлар тўпламини энг муҳим хусусиятларга кўра синфларга бўлиш.
Таснифлаш фақат воқелик модели эканлигини тушуниш жуда муҳим, шунинг учун унга мутлақ тўлиқликни талаб қилмасдан шундай муносабатда бўлиш керак. Шунингдек, ҳар қандай таснифларнинг нисбийлигини ҳам алоҳида таъкидлаш керак.
Таснифлаш ўзи тизимни таҳлил қилиш воситаси вазифасини бажаради. Унинг ёрдамида тадқиқот объекти (муаммоси) тузилади ва қурилган тасниф бу объектнинг модели ҳисобланади.
Сунъий тизимлар - инсон томонидан яратилган тизимлар.
Сунъий тизимларга мисоллар: музлатгич, самолёт, корхона, фирма, шаҳар, штат, партия, жамоат ташкилоти ва бошқалар.
Бундан ташқари, тизимларнинг учинчи синфи - эргономик (машина - инсон оператори), автоматлаштирилган, биотехник, ташкилий ва бошқа тизимларни ўз ичига олган аралаш тизимлар ҳақида гапириш мумкин .
2. Борлиқнинг объективлигига кўра таснифи.
Барча тизимларни иккита катта гуруҳга бўлиш мумкин: ҳақиқий (моддий ёки жисмоний) ва мавҳум (рамзий) тизимлар.
Ҳақиқий тизимлар маҳсулотлар, ускуналар, машиналар ва умуман табиий ва сунъий нарсалардан иборат.
Абстракт тизимлар, аслида, ҳақиқий объектларнинг моделлари - булар тиллар, саноқ системалари, ғоялар, режалар, фаразлар ва тушунчалар, алгоритмлар ва компьютер дастурлари, математик моделлар, фан тизимлари.
Do'stlaringiz bilan baham: |