Kurs ishi “Fizikaviy kimyo” fanidan tayyorlagan

Eritmaning bug` bosimi
Bug` bosimi barometric nay yoki manometer yordamida o`lchanadi. Eritmalar bug`I bosimini ko`rib chiqishda, avval, uchuvchan bo`lmagan, ya`ni odatdagi temperaturada bug` hosil qilmaydigan modda (masalan, qand, glyukoza) larning eritmalari bilan tanishib chiqamiz. Bunday eritmalarning to`yingan bug` bosimi hamma vaqt toza erituvchining to`yingan bug` bosimidan kam bo`ladi. Buning sababi shundaki, suyuqlikda biror modda eritilsa, erigan modda va erituvchi molekulalari eritmaning sirt yuzasini ma`lum tartibda egallaydi va sathdan faqat bug`lanuvchi suyuqlik molekulalarigina bug` holga o`tadi. P<sub>1</sub>>P<sub>1</sub>
Eritma bug` bosimining toza erituvchi bug` bosimiga qaraganda past bo`lishidan foydalanib, bir necha muhim qonuniyatlar aniqlanadi. Eritma bug` bosimining pasayishi sababli, eritmaning muzlash temperaturasi sof erituvchining muzlash temperaturasidan past bo`ladi, uning qaynash temperaturasi esa sof erituvchinikidan yuqori bo`ladi. Eritmalarda bo`ladigan osmos hodisasi ham bug` bosimining pasayishiga bog`liq. Bu to`rt xususiyat eritmalarning kolligativ xossalari deyiladi. F. Raul 1887-yilda juda ko`p tajribalar o`tkazdi. Bunda Raul to`yingan bug` bosimini o`lchash uchun Torrichelli naylaridan foydalandi.
Raulning suyultirilgan eritmalar bilan qilgan tajribalarida p₁ hamma vaqt p₁⁰ dan kichik bo`ldi. Shu tajribalar asosida quyidagicha qonunni yaratdi:
-noelektrolitmoddalarning suyultirilgan eritmalarda erituvchi bug` bosimining absolyut pasayishi (o`zgarmas haroratda) ma`lum miqdordagi erituvchida erigan moddaning molar soniga proporsional bo`lib, uning tabiatiga bog`liq emas. (p₁⁰ - p₁)
-ayirma eritmada erituvchi bug` bosimi pasayishining absolyut miqdorini ko`rsatadi.
Raul qonuni quyidagicha ham ta`riflanadi: erituvchi bug` bosimining nisbiy pasayishi erigan moddaning molyar qismiga teng.
p₁⁰ – p₁ / p₁⁰ = n₂ / n₁ + n₂ = x₂ (3)
(3) formuladan Raul qonunining boshqa ko`rinishini chiqarish mumkin: p<sub>1</sub><sup>0</sup> – p<sub>1 =</sub> p<sub>1</sub><sup>0</sup> x<sub>2</sub>; p<sub>1</sub> = p<sub>1</sub><sup>0</sup> – p<sub>1</sub><sup>0</sup> x<sub>2</sub>; p<sub>1</sub> = p<sub>1</sub><sup>0</sup> (1-x<sub>2</sub>) va 1-x<sub>2</sub> =x<sub>2</sub> bo`lgani uchun: