Kurs ishi “Fizikaviy kimyo” fanidan tayyorlagan

p₁ = p₁⁰ x₁ (4)
bu yerda: x₁ – erituvchining molyar qismi. Ideal eritmalar. (4) tenglamani quyidagicha keltirib chiqarish mumkin:
dµ₁ = RTlnp₁ (5)
tenglamaga komponentlarning kimyoviy potensiallari ifodalarini qo`ysak, (ideal eritma uchun) :
dµ<sub>1</sub> = RTlnx<sub>1</sub>; dµ<sub>2</sub> = RTlnx<sub>2</sub> (6)
quyidagini olamiz:
dlnp<sub>1</sub> = dlnx<sub>1</sub> (7)
(7) tenglamani p<sub>1</sub><sup>0</sup> dan p<sub>1</sub> gacha x<sub>1</sub>= 1 dan x<sub>1</sub> gacha integrallasak:
lnp<sub>1</sub> / p<sub>1</sub><sup>0</sup> = lnx<sub>1</sub> (8)
Bundan:
p<sub>1</sub> =p<sub>1</sub><sup>0</sup>x<sub>1</sub> ; p<sub>2</sub> = p<sub>2</sub><sup>0</sup>x<sub>2</sub> (9)
Ko`rinib turibdiki, (9) va (4) tenglamalar ayniydir. Ular Raul qonuni yoki Raul tenglamalari deyiladi.
Raul qonuni va tenglamalari yordamida eritmalarning xossalarini, muzlash va qaynash haroratlarining o`zgarishini tushuntirish imkoni tug`iladi. Eritmalarning muzlash harorati. Krioskopiya Suyuqlikning muzlash temperaturasida uning to`yingan bug` bosimi muz bug`i bosimiga teng bo`ladi. Suv 0 muzlaydi, chunki, 0° C da suvning to`yingan bug` bosimi 34,5 kPa bosimga teng bo`lgani holda muzning to`yingan bug` bosimi ham shunday kattalikka ega. 1-rasmdagi diagrammada AO chizig`i bilan OB chizig`i O nuqtasida uchrashgani uchun toza erituvchi t<sub>0</sub><sup>0</sup> da muzlaydi. Lekin eritma bug`ining bosimi chizig`i (O<sub>1</sub>A<sub>1</sub>) muz bug`ining bosim chizig`i (OB) bilan O<sub>1</sub> nuqtada uchrashadi. Shuning uchun eritma t<sup>0</sup> da muzlaydi. Demak, eritmaning muzlash temperaturasi toza erituvchinikiga nisbatan pastroq bo`ladi. t⁰ – t⁰₀ = Δt⁰ eritma muzlash temperaturasining pasayishi deb ataladi. Raulning ikkinchi qonuni krioskopik qonun nomi bilan ataladi va quyidagi formula bilan ifodalanadi: Δt₀⁰ = K×C_M
Yoki
Δt₀⁰ = K 1000 a / b M (1)
bu yerda: K-erituvchining krioskopik konstantasi yoki muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi deb ataladi, chunki u 1000 gramm erituvchida 1 mol modda eriganda hosil bo`lgan molyal eritma muzlash temperaturasining pasayishini ko`rsatadi. Bu holda ham muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi ma`lum bir erituvchi uchun o`zgarmas qiymat bo`lib, eruvchi modda tabiatiga bog`liq emas. bu yerda, K-erituvchining krioskopik konstantasi yoki muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi deyiladi. Chunki u 1000 gramm erituvchida 1 mol modda eriganda hosil bo`lgan molyal eritma muzlash haroratining pasayishini ko`rsatadi. Bu holda ham muzlash haroratining molekulyar pasayishi ma`lum bir erituvchi uchun o`zgarmas qiymat bo`lib, eruvchi modda tabiatiga bog`liq emas.